14 januari: Makar Sankránti

Dit festival valt op de dag wanneer de zon zijn noordwaartse reis begint en het sterrenbeeld Steenbok (Makar) ingaat. Sankránti is het verplaatsen van de zon van het ene teken van de dierenriem naar het andere.

Dit feest wordt gevierd in de maand Mágha (januari/februari) en valt jaarlijks op 14 januari. Dit is een van de weinige hindú feesten die gerelateerd is aan de zon. Makar betekent steenbok; Sankránti wordt gevormd uit de woorden san (oud) en kránti (strijd): de aarde levert een “strijd” (om transitie te plegen) om zodoende correcties aan te brengen i.v.m. de rotatie die zij doet om de zon. De aarde roteert in 365 dagen om de zon. De zon zal na 14 januari noordoostelijk “opkomen”. De zon is van grote invloed op ons en op alles om ons heen. Daarom wordt deze dag door hindú’s als een gunstige beschouwd. Wat kunt u doen op deze dag? Op deze dag kunt u bidden tot de zon. Bij zonsopkomst neemt u een lotá (een bolle koperen vaas) met water en een rode bloem erin. Dit offert u aan de zon door met uw gezicht naar het oosten, waar de zon opkomt, bij de jhaṇdí (de reine plek of offerplaats op het erf) de lotá uit te schenken.

De invloed van de zon op ons en op alles om ons heen is erg groot. Het is daarom niet verwonderlijk, dat de hindu’s een aparte dag hebben gewijd aan het betuigen van respect aan de zon, die als een zeer belangrijk deel van de schepping gezien wordt. De dag begint met het nemen van een bad in de wateren van de heilige rivieren en het aanbidden van de zon. Traditioneel wordt deze dag als heilig beschouwd. Een verhaal uit de Mahábhárata vertelt dat Bhíshma Pitámah deze dag uitkoos om te sterven.
Hij was door de pijlen van Arjun geveld en lag zwaargewond op een “pijlenbed”. Bhíshma had een zegening gekregen dat hij zijn tijdstip van overlijden zelf mocht vaststellen en zodoende wachtte hij dagen af totdat de dag van Makar Sankránti kwam.

Er wordt ook gezegd dat als men op deze dag komt te overlijden, men dan niet meer wordt wedergeboren. Sesamzaad en rijst zijn de belangrijkste ingrediënten bij dit festival.
Makar Sankránti is een dag waarop vernieuwing in het leven van hindu’s plaatsvindt en oude dingen en onderlinge problemen losgelaten worden.
In sommige streken in India worden ook grote brandstapels gemaakt, waarbij oude spullen en kleren die in onbruik zijn geraakt, worden verbrand.

Daarnaast is Makar Sankránti een oogstfeest, waarbij dank wordt betuigd aan alles en iedereen die heeft bijgedragen om de oogst tot een succes te maken, dus ook aan de zon en regen.

Mantra’s ter ere van de zon:

AUM Súryáyanamah
(is een eenvoudige korte mantra)

De Gáyatrí mantra:
Aum, Bhúr bhuvah svah, tat Savitur vareṇyam bhargo Devasya dhímahi, dhiyo yo nah pracodayát.

Betekenis: Aarde, lucht, hemel, mogen wij het voortreffelijk licht verkrijgen van Sávitrí, die onze gedachten mag inspireren.

De Súrya mantra:
Aum, Ehi, Súrya, sahasránsho, tejoráshe, Jagatpate; anukampaya mám, Deva, griháṇárgham namostu te.

Betekenis: Kom op, o zon, met uw duizenden felle zonnestralen,
o Heer van het heelal; inspireer mij bij het opkomen, hulde zij aan U.

OHM