14 november: Wereld Diabetes Dag

/in

Wat is diabetes mellitus?

Diabetes is een chronische stofwisselingsziekte, die ook wel suikerziekte wordt genoemd. Als je diabetes hebt maakt je alvleesklier niet of onvoldoende insuline aan. Insuline is een hormoon dat ervoor zorgt dat glucose opgenomen wordt in je cellen. In je alvleesklier bevinden zich de zogenaamde ‘eilandjes van Langerhans’. Deze zijn verantwoordelijk voor de insulineproductie. Soms werkt insuline niet goed, omdat je lichaam er ongevoelig voor is. De glucose kan daardoor niet in de lichaamscellen komen, en blijft dus achter in het bloed. Dit leidt tot een te hoge bloedsuikerspiegel. Uiteindelijk zorgen je nieren dat die overtollige glucose wordt afgevoerd door extra urine te maken. Daarom heb je als diabeet vaak dorst en moet je veel plassen. Tegenwoordig is diabetes goed behandelbaar, maar nog steeds niet geneesbaar.

Welke soorten diabetes bestaan er?

Er zijn verschillende soorten diabetes. De meest voorkomende vormen van diabetes zijn diabetes type 1 (vroeger jeugddiabetes genoemd) en diabetes type 2 (vroeger ouderdomsdiabetes genoemd). In zeldzame gevallen komen ook tussenvormen en andere soorten suikerziekte voor, bijvoorbeeld zwangerschapsdiabetes. 

Wat is de oorzaak van diabetes?

Diabetes type 1

Bij diabetes type 1 vernietigt het afweersysteem om onbekende reden de cellen die insuline aanmaken. Omdat deze vorm van diabetes al vaak op jonge leeftijd ontstaat (bij peuters en kleuters), werd het vroeger ook wel jeugddiabetes genoemd. Hoe diabetes type 1 ontstaat, is nog niet geheel bekend, maar erfelijkheid kan een rol spelen.

Diabetes type 2

Diabetes type 2 komt vaker voor; vooral op hogere leeftijd, maar tegenwoordig ook steeds vaker bij jongere mensen. Ongeveer negentig procent van alle patiënten met diabetes heeft dit type suikerziekte. De alvleesklier werkt nog wel, maar niet goed genoeg. Of hij werkt goed, maar de lichaamscellen reageren slecht op insuline. Vooral bij overgewicht zijn de cellen vaker minder gevoelig voor insuline.                   Oorzaken van dit type diabetes zijn erfelijke aanleg, overgewicht en een ongezonde levensstijl met ongezonde voeding. De aandoening wordt vaak per toeval ontdekt. Dit is gevaarlijk, omdat diabetes op de lange duur tot ernstige complicaties kan leiden. 

Zwangerschapsdiabetes

Ook tijdens de zwangerschap kun je diabetes krijgen. Deze vorm van diabetes wordt zwangerschapsdiabetes genoemd en kan ontstaan vanaf de 24e week tijdens de zwangerschap. Door de zwangerschap maakt je lichaam hormonen aan, die ervoor zorgen dat je lichaam minder goed reageert op insuline. Normaal gesproken maakt je lichaam als reactie daarop meer insuline aan, maar bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dit niet. Integendeel: je lichaam maakt juist te weinig insuline aan, waardoor er een overschot aan insuline ontstaat. Na de geboorte van het kindje is deze vorm van diabetes direct over.

 Wat zijn de symptomen van diabetes?

Symptomen diabetes type 1

Bij diabetes type 1 vernietigt het lichaam om onduidelijke reden ‘de eilandjes van Langerhans’ (groepjes cellen die insuline aanmaken) in de alvleesklier. Er wordt dan helemaal geen insuline meer geproduceerd. Dit gebeurt vaak op jonge leeftijd. Je wordt in korte tijd erg ziek en je moet de rest van je leven zelf insuline inspuiten. Bij diabetes type 1 ontstaan de klachten doorgaans binnen enkele weken tot maanden. De eerste verschijnselen zijn:

  • Veel plassen (ook ’s nachts)
  • Extreme dorst
  • Droge mond
  • Verstopping
  • Vermagering
  • Vermoeidheid
  • Wazig zien
  • Misselijkheid en overgeven

Symptomen diabetes type 2

De klachten bij diabetes type 2 zijn sluipender dan bij type 1: je kunt diabetes krijgen zonder dat je het in de gaten hebt. Soms heb je wel klachten als:

  • Een droge mond
  • Wazig of slecht zien, branderige ogen, rode ogen
  • Dorst hebben
  • Kortademigheid
  • Veel moeten plassen
  • Pijnlijke of vermoeide benen
  • Vermoeidheid
  • Wondjes genezen slecht
  • Infecties komen vaker terug, bijvoorbeeld een blaasontsteking

Droge mond door diabetes

Bij diabetes is er sprake van een probleem in de suikerhuishouding. Er wordt niet genoeg insuline aangemaakt door het lichaam of het lichaam neemt niet voldoende insuline op (lichaamscellen reageren slecht op insuline). Hierdoor wordt er niet voldoende suiker uit het bloed opgenomen. Om dit bloed te verdunnen en de concentratie aan suikers naar beneden te brengen, onttrekt je lichaam vocht uit de weefsels die eromheen liggen. Hierdoor ontstaat uiteindelijk een droge mond. Naast een droge mond kun je ook last hebben van een droge tong, veel dorst hebben en vaak moeten plassen. Vaak is het daarbij lastiger om te slikken en voelt de binnenkant van je mond wat plakkerig aan. 

Bloedglucosespiegel en diabetes

Bij onze dagelijkse voeding krijgen we koolhydraten binnen; uit melk, aardappels, meelproducten, fruit, zoetigheden etc. In de dunne darm worden deze koolhydraten afgebroken tot glucose en vervolgens opgenomen in de bloedbaan. De hoeveelheid glucose in je bloed bepaalt de bloedglucosespiegel (bloedsuikerspiegel). Lichaamscellen willen de glucose opnemen om het om te zetten in energie. Voor deze opname is insuline nodig. 

Door het tekort aan insuline of door de ongevoeligheid voor insuline, kan glucose niet in de lichaamscellen komen. Hierdoor stijgt het glucosegehalte in het bloed. Door een dieet en medicijnen kun je proberen de hoeveelheid bloedglucose binnen bepaalde grenzen te houden. Zo kun je de diabetes onder controle houden en een zo normaal mogelijk leven leiden. Bij een persoon zonder diabetes schommelt de bloedsuikerspiegel tussen de 4 en 8 mmol (millimol) glucose per liter (1 mmol/liter betekent 180 milligram glucose per liter bloed). Bij diabetespatiënten kan dit oplopen tot 20 – 30 mmol per liter.

Behandeling

Om de juiste behandeling van diabetes te kunnen bepalen, is het van belang welke vorm van diabetes je hebt. Per vorm zijn een verschillende behandelingen mogelijk. Daarbij is het goed je te beseffen dat iedereen anders kan reageren op een behandeling.

Behandeling van diabetes type 1

De behandeling van diabetes type 1 bestaat eruit dat je iedere dag een aantal keer insuline moet spuiten.

Behandeling van diabetes type 2

Het belangrijk om voldoende te bewegen en aan te raden om te stoppen met roken.  Je voedingspatroon heeft invloed op je bloedsuikerspiegel en kan bij een gezond dieet je klachten verminderen.Tenslotte is voor de behandeling van diabetes medicatie beschikbaar die je bloedsuiker kunnen verlagen.

Voldoende bewegen

Als je diabetes type 2 hebt, is het belangrijk om voldoende te bewegen. Wanneer je beweegt, reageert je lichaam namelijk beter op het hormoon insuline. Bewegen is goed voor je hart- en bloedvaten, vermindert stress en suiker wordt beter uit je bloed gehaald, waardoor je bloedsuikerspiegel daalt. Beweeg iedere dag ten minste een half uur. Stap bijvoorbeeld op de fiets naar de supermarkt of loop een rondje na de lunch of ‘s avonds na werk. Lukt het lichamelijk gezien niet om een rondje te lopen? Ook dan zijn er voldoende oefeningen die je kunt doen om te blijven bewegen. Doe bijvoorbeeld oefeningen op een stoel of vraag de huisarts of een fysiotherapeut naar de mogelijkheden om fit te blijven.

Wil je de kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 verkleinen, dan is het daarom belangrijk om goed in beweging te blijven. Heb je diabetes type 2, dan kan bewegen je klachten verminderen. 

Meer bewegen kan het ontwikkelen van diabetes type 2 na zwangerschapsdiabetes bovendien verkleinen.

Stoppen met roken

Stoppen met roken heeft heel veel voordelen voor je gezondheid. Als we kijken naar de invloed van roken op diabetes, kunnen we het volgende vertellen. Allereerst vergroot roken de kans op het ontwikkelen van diabetes, als je rookt heb je namelijk veertig procent meer kans op het krijgen van diabetes. Roken zorgt er namelijk voor dat het lichaam minder goed op insuline reageert. Uiteindelijk worden je cellen ongevoelig voor insuline en schiet je bloedsuiker omhoog, waardoor je een grotere kans hebt op insuline. 

Daarnaast slaan mensen die roken hun vet op een andere manier op in hun lichaam: het wordt vooral opgeslagen rond het gebied van de buik. En buikvet vergroot de kans op het ontwikkelen van diabetes. Daarom is het zowel voor diabetespatiënten als niet-diabetespatiënten erg verstandig om afscheid te nemen van de sigaretten.

Voedingsadvies bij diabetes

Het is belangrijk om door middel van aanpassingen in je voeding ervoor te zorgen dat het glucosegehalte in je bloed niet te hoog wordt.

Een gezonde leefstijl is voor iedereen van belang, maar als je diabetes hebt, zul je extra goed moeten opletten. Het is daarom handig als je wat meer kennis hebt over verschillende voedingsstoffen en de effecten ervan op de glucosewaarde.

Wat is een hypo en/of hyper en wat zijn de symptomen? 

Hypo (hypoglykemie)

Als je een ‘hypo’ (hypoglykemie) hebt, heb je te weinig glucose in je bloed. Wanneer te veel insuline is ingespoten kan hypoglykemie ontstaan. Dit kan ook bij het overslaan van een maaltijd, of bij een grotere lichamelijke inspanning dan normaal. 

Symptomen van een hypo zijn: 

  • Hartkloppingen
  • Zweten
  • Beven
  • Hoofdpijn 

Door druivensuiker (glucose) te eten of gewone limonade te drinken gaat de hypo snel weer over.

Hyper (hyperglykemie)

Een ‘hyper’ (hyperglykemie) is een te hoog suikergehalte in het bloed. Wanneer je diabetes niet, of niet goed behandelt kan dat resulteren in hyperglykemie. Het kan het gevolg zijn van te weinig insuline spuiten of te veel suiker eten. 

Symptomen van een hyper zijn:

  • Dorst
  • Veel plassen
  • Een droge mond
  • Vermoeidheid
  • Zwaar ademen
  • Een naar aceton ruikende adem

Als je vaak een hyper krijgt, moet je contact opnemen met je huisarts.

Welke complicaties kunnen ontstaan bij diabetes mellitus?

Op den duur kunnen bij diabetes vervelende complicaties ontstaan. De meest voorkomende complicaties bij suikerziekte zijn:

Bron: gezondheidsplein