29 oktober: Wereld Beroertedag
Op 29 oktober is het World Stroke Day. Strokes (beroertes) zijn volgens de WHO doodsoorzaak nummer 1 en op basis van de ziekenhuisstatistieken worden jaarlijks minimaal 1200 patiënten met een beroerte opgenomen in de Surinaamse ziekenhuizen.
Het thema van dit jaar is “Minutes Can Save Lives”, als het om een beroerte gaat, is elke minuut van belang.
1 op de 4 van ons zal een beroerte krijgen gedurende het leven. Jaarlijks sterven er nog altijd te veel mensen door een beroerte.
Volgens de ‘World Stroke Organization’ vereist een beroerte, ook wel genoemd een Cerebrovasculair Accident (CVA), nu ook duidelijk andere benaderingen voor preventie en risicomanagement.
Een beroerte kan op elke leeftijd en elk moment gebeuren vooral bij diegenen die een matig tot middelmatig risico hebben voor het krijgen van een beroerte. Het gros van de personen krijgt een beroerte op basis van een afsluiting van een bloedvat door een bloedprop (herseninfarct) en de rest vanwege een scheur van een bloedvat (hersenbloeding).
Een beroerte kan op elk moment met iemand gebeuren en beïnvloedt iedereen: overlevenden, familie, vrienden, werkplekken en gemeenschappen. Beroerte kan voorkomen worden!!!
WAT IS EEN BEROERTE?
Een beroerte (CVA) is een vaak voorkomende levensbedreigende aandoening met ingrijpende gevolgen. Hierbij is de normale gezonde bloedvoorziening naar de hersenen ontregeld. De oorzaak kan een herseninfarct (80% van de gevallen) of een hersenbloeding zijn.
Bij een herseninfarct verstopt een stolsel een aanvoerend bloedvat naar de hersenen. De hersencellen krijgen geen bloed en dus geen zuurstof en sterven af. Bij een hersenbloeding scheurt er een bloedvat en stroomt er bloed tussen de hersencellen in. De hersencellen zijn hier niet tegen bestand. Wanneer de symptomen die lijken op een beroerte binnen 24 uur weer verdwijnen, wordt gesproken over een Transient Ischemic Accident (TIA).
Enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van een beroerte zijn:
roken, hoge bloeddruk, suikerziekte, stress, veel verzadigd vet eten, overmatig alcoholgebruik.
Bij mensen met een beroerte zijn de volgende symptomen te zien:
- Het niet kunnen bewegen van arm en/of been
- Scheefhangende mondhoek
- Verwardheid
- Patiënt spreekt wartaal
- Bewusteloosheid
- Misselijkheid
- Slaperigheid
- Duizeligheid
Met de FAST test (Face, Arms, Speech en Time) kan men snel inschatten of er mogelijk sprake is van een beroerte.
Bij deze test wordt gevraagd of de persoon de tanden kan laten zien. Let op of de mond aan 1 kant scheef hangt. Vraag de persoon met de ogen dicht de armen horizontaal naar voren te strekken en de handpalmen naar boven te draaien. Let op of er geen arm weg zakt. Vraag tenslotte of de persoon een eenvoudige zin kan herhalen. Let op of dit lukt of als de persoon onverstaanbaar spreekt.
Wanneer er 1 of meerdere testen van de FAST test positief zijn, kan dit wijzen op een beroerte.
Time: Hoeveel tijd zat er tussen het ontstaan en het herkennen van de beroerte? Het is belangrijk om een beroerte op tijd te herkennen en de patiënt zo snel als mogelijk naar het ziekenhuis te brengen.
Maar nog steeds geldt: Voorkomen is beter dan genezen! Want de gevolgen van een beroerte zijn groot. Aan de risicofactoren kunt u werken. Hou er een gezonde leefstijl op na!
OHM
Neuropsychologische gevolgen na een beroerte
- Geheugenstoornissen:
Vergeetachtigheid. De datum niet kunnen bijhouden. Afspraken vergeten. Mensen niet meer herkennen. Spullen niet terugvinden of misplaatsen. Herhaaldelijk dezelfde vragen stellen. Meer moeite hebben met het onthouden van informatie.
- Aandachts- of concentratieproblemen:
Tv-programma’s niet meer kunnen afkijken. Tijdens gesprekken kwijtraken waar er over gesproken werd. Op het werk of school snel afgeleid raken. Activiteiten niet meer kunnen combineren, omdat het verdelen van de aandacht niet lukt.
- Taal- of spraakproblemen
Woorden niet meer kunnen vinden tijdens gesprekken. Spullen niet meer gemakkelijk kunnen benoemen. Woorden niet meer kunnen uitspreken. De betekenis van bekende woorden niet meer weten. Tijdens eenvoudige gesprekken niet meer begrijpen waar het over gaat. Instructies niet begrijpen.
- Moeite met plannen en organiseren
Dagelijkse activiteiten plannen kost veel meer energie. Het oplossen van alledaagse problemen kost meer moeite. Het bedenken van oplossingen op het werk lukt niet meer. Het verzinnen van strategieën verloopt moeilijker.
- Achteruitgang in denkvermogens
Achteruitgang in intelligentie. Het redeneren over situaties gaat moeilijker. Het rekenen is moeilijker dan vroeger. Het oplossen van raadsels lukt minder goed dan voorheen. Meer uitleg nodig hebben op het werk of thuis. Slechte schoolprestaties. Slechte werkprestaties.
- Verandering in gedrag
Vaker geïrriteerd, prikkelbaar of agressief zijn. Ontremd zijn: het lijkt alsof er een filter verdwenen is en handelingen vinden nu plaats voordat erover nagedacht kan worden. Wantrouwend zijn naar mensen toe. Teruggetrokken zijn.
- Verandering in stemming
Depressiviteit. Aanhoudende somberheid. Aanhoudende angstgevoelens. Emotionele vervlakking: geen emoties meer tonen. Wisselende emoties, de stemming kan snel omslaan. Ongepaste emotionele reacties.
Neuropsychologische revalidatie
Neuropsychologische revalidatie na een beroerte kan bestaan uit:
- Neuropsychologisch onderzoek
In neuropsychologisch onderzoek worden de klachten in kaart gebracht door een gestructureerd gesprek met de patiënt en familieleden en door testonderzoek. In het testonderzoek worden verschillende vaardigheden onderzocht zoals het geheugen, de aandacht, planningsvaardigheden, intelligentie en nog veel meer. Ook de stemming en gedragsveranderingen worden onderzocht. Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt een behandelplan opgesteld.
- Psycho-educatie
De patiënt en familieleden krijgen sessies waar zij voorzien worden van informatie over het ziektebeeld en de resultaten van het neuropsychologisch onderzoek. Bij deze sessies wordt uitgelegd waardoor de verschillende klachten kunnen komen en hoe deze voor beperkingen in het dagelijks leven kunnen zorgen. Ook worden oplossingen en behandelopties besproken.
- Vaardigheidstraining
Het neuropsychologisch onderzoek heeft uitgewezen welke vaardigheden na de beroerte achteruitgegaan zijn en moeten herstellen. Bij vaardigheidstraining wordt er herhaaldelijk geoefend met deze vaardigheden, zodat herstel gestimuleerd wordt. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van situatie gebonden routines om het dagelijks functioneren te verbeteren.
- Strategietraining
Bij strategietraining leren patiënten verschillende strategieën om te compenseren voor beperkingen. Het uiteindelijke doel is om het functioneren van de patiënt via deze aangeleerde compensatiestrategieën te verbeteren.
- Omgevingsaanpassing en gedragsmodificatie
Sommige patiënten kunnen na een beroerte moeilijk vaardigheden of strategieën aanleren. Samen met de familieleden wordt daarom in sessies strategisch gezocht hoe de fysieke en sociale omgeving aangepast kan worden. Hoe kunnen familieleden het best omgaan met de patiënt en de klachten van de patiënt? Welke wijzigingen moeten er gedaan worden in de omgeving om het functioneren van de patiënt te verbeteren?
- Neuropsychotherapie
Neuropsychotherapie is therapie dat zich vooral richt op de stemmings- en gedragsveranderingen. Vaak voorkomende doelen zijn bijvoorbeeld: het vergroten van ziekte-inzicht en motivatie, het aanleren van copingsvaardigheden, het verwerken van verlies van gezondheid en het op zoek gaan naar nieuwe mogelijkheden, het vinden van toekomstperspectief.
Shonima Gangaram Panday, MSc , Neuropsycholoog
Tel: +597 8938386