Autocraat heeft baat bij Trump

Diezelfde dag veroordeelde een rechtbank in Bahrein de shi’itische oppositieleider sjeik Isa Ahmed Qassim tot een jaar celstraf. Twee dagen later volgde er een ongekend hard politieoptreden tegen vreedzame shi’itische betogers voor Qassims huis in het dorp Duraz. Daarbij werden vier mannen en een kind gedood. Honderden mensen raakten gewond en de politie verrichte 286 arrestaties.

Opvallend was ook dat Amnesty International, dat vorige week een rapport publiceerde over de verslechterende toestand van de mensenrechten in Bahrein, juist in de periode van 23 tot 28 mei acht meldingen van marteling ontving vanuit Bahrein. Sinds de onrust in Bahrein van 2011 waren zulke meldingen schaars geweest.

Onverschilligheid

Met zijn onverschilligheid voor schendingen van de mensenrechten zet Trump de deur open voor meer martelingen, lukrake arrestaties, verdwijningen, verkrachtingen en andere middelen waarvan autocratische regimes zich vaak bedienen. Niet alleen in Bahrein maar ook ver daarbuiten. Volgens Amnesty is er een duidelijk verband tussen Trumps verzekering aan het adres van de koning en de harde repressie in Bahrein meteen daarna. „Bahrein heeft dat opgevat als groen licht voor keihard optreden tegen de oppositie en mensen die het niet met de regering eens zijn”, zegt Ariel Plotkin, auteur van een vorige week verschenen Amnesty-rapport, in een telefoongesprek met NRC.

Onder president Obama stond Bahrein juist onder druk. Het Witte Huis stelde toen vooruitgang op het terrein van de mensenrechten als voorwaarde voor de leverantie van Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. Trump daarentegen liet die eis in maart van dit jaar prompt vallen en gaf zijn fiat aan de vliegtuigdeal.

Bij zijn bezoek aan Saoedi-Arabië in mei maakte Trump er bovendien geen geheim van dat zijn prioriteit niet bij mensenrechten ligt. „We zijn hier niet om te beleren”, hield hij Arabische leiders in een toespraak voor. „We zijn hier niet om andere mensen te vertellen hoe ze moeten leven, wat ze moeten doen, wat ze moeten zijn, of wat ze moeten aanbidden.”

Ook Saoedi-Arabië voelt zich niet geremd. De Saoediërs pakten deze week nog ruim twintig dissidenten op, onder wie enkele radicale geestelijken. Kort tevoren had een oppositiegroepering opgeroepen deze vrijdag te betogen tegen armoede en voor vrouwenrechten. Zulke protesten zijn verboden in Saoedi-Arabië.

Kenneth Roth, directeur van een andere grote internationale mensenrechtenorganisatie, Human Rights Watch (HRW), vindt Trumps opstelling zeer verontrustend. Trump lijkt een voorliefde voor autocraten te hebben die op grote schaal de mensenrechten schenden, zegt hij via de telefoon. „Hij omhelsde de Filippijnse president Duterte, de Turkse president Erdogan, de Egyptische president Al-Sisi en de Saoedische koninklijke familie, die verantwoordelijk is voor de ergste humanitaire crisis in de wereld. Zolang een dictator vriendelijk tegen hem is, lijkt er geen limiet te zijn aan de schendingen van de mensenrechten die Trump door de vingers wil zien.”

Volgens Roth heeft dat ernstige consequenties voor de mensenrechten. „Het doel van campagne voeren voor mensenrechten is om het kostbaarder te maken voor regeringen om de rechten van de mens te schenden, zodat ze besluiten dat dat het niet waard is. Maar Trump maakt het juist makkelijker voor hen om de mensenrechten met voeten te treden.”

Human Rights Watch bracht vorige week een rapport uit over de verslechterende mensenrechtensituatie in Egypte. „President Al-Sisi heeft feitelijk het groene licht gegeven aan de politie en de agenten van de Nationale Veiligheid om te martelen wanneer ze maar willen”, concludeerde HRW-medewerker Joe Stork in een persbericht. „Straffeloosheid voor het systematisch gebruik van martelingen heeft de burgers de hoop op gerechtigheid ontnomen.”

Volgens het rapport maken de Egyptische autoriteiten al sinds 2014 routinematig gebruik van verhoortechnieken, waarbij wordt geslagen of elektrische schokken worden toegediend, bij mannen dikwijls ook op de geslachtsdelen. Vrouwen worden soms verkracht.

Ook voordat Trump president werd, schond Al-Sisi’s bewind al op grote schaal de mensenrechten en Obama nam geen maatregelen tegen Egypte. Maar Trump ging een stap verder. Bij een ontvangst in het Witte Huis in april viel hij de Egyptische leider geen moment lastig met de mensenrechten. „Ik wil iedereen even laten weten, voor het geval er nog enige twijfel was, dat we heel erg achter president Al-Sisi staan”, zei Trump. „Hij heeft fantastisch werk gedaan in zeer moeilijke omstandigheden.”

Dat de VS Egypte vorige maand desondanks kortten op hun militaire hulp kwam als een verrassing. Analisten in de VS suggereerden dat deze stap niet alleen was ingegeven door zorgen om de toestand van de mensenrechten maar ook door de nauwe banden die Egypte onderhoudt met Noord-Korea. Die band irriteert vooral minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson, die uit alle macht probeert Noord-Korea te isoleren. Ook Roth oppert deze mogelijkheid.

„De activisten in Bahrein voelen zich in de steek gelaten door het Westen”, zegt Plotkin van Amnesty. Ze wijst niet louter naar de VS, maar ook naar de Britten. „De reactie van beide landen tegen de repressie is stuitend slap geweest.” Ook elders in het Westen zijn er volgens haar bitter weinig regeringen die opkwamen voor mensenrechtenactivisten in Bahrein.

Bron: nrc.nl