De Upanayana sanskár ofwel de Janew traditie onder de Hindustanen in het kort (Dl. 2)

Jan-S.-Soebhag

Deel 2 (slot)

De traditionele Hindustaanse gemeenschappen

Tijdens de contractperiode hadden de Hindustaanse contractanten de mogelijkheid om in Suriname te blijven wonen en te werken. Hierdoor vormden zij in eerste instantie verschillende kleine gemeenschappen op de verschillende plantages en ook in de stad. Zij vormden in aller begin de tradititionele Hindustaanse gemeenschappen, omdat zij op basis van hun cultuur en de traditie hun leven voortzette en een begin maakte aan een nieuw leven en bestaan.

Het begrip gemeenschap nader bekeken

Het woord gemeenschap kent verschillende benaderingen. Het is een samenlevingsvorm, zoals: die van een platteland. In dit systeem vormen de familiebanden, de sociale structuren met groepen van mensen die bij elkaar horen op basis van een gemeenschappelijke taal of een dialect, met gemeenschappelijke culturele achtergronden en tradities, normen en waarden, een eenheid. Ze onderscheiden zich van elkaar op basis van hun eigen kenmerken en betekenissen. De gemeenschappen in bepaalde opzichten bestaan uit kleine groepen met een gedeelde ethnische en religieuze achtergrond. Hierin ligt ook verscholen een bepaalde vorm van levens- en denkwijze. Op grond van de gezamenlijke benadering van de genoemde aspecten kunnen zij evenwel tot een collectiviteit, gemeenschap of in het engels een community gaan behoren. De toegevoegde waarde van het begrip ‘gemeenschap’ neemt toe op grond van hun cultureel historische achtergrond en hun culturele erfgoed.

Met de traditionele Hindustaanse gemeenschap wordt aangegeven, een Hindustaanse gemeenschap van een platteland, district of van een ver en afgelegen plaats, waar men op basis van sociale-, financiële en familiaire relaties (formele en niet-formele relaties) gerekend wordt tot een sociale- en economisch gemarginaliseerde sociale groep(en).

Een gemeenschap is gemakkelijk te definiëren als je het tegenover een samenleving of een maatschappij plaatst met rationele relaties. Enkele basiselementen voor zo’n gemeenschap zijn onder andere: een dorp, plantage, familie- of ‘bloedverwanten’, (anderszins praat men ook van rurale of territoriale familiebanden), (onderlinge) hulpverlening, steun, (ver)delen. Een sterk punt in zulke gemeenschappen kan genoemd worden de traditionele normen en waarden die door elk lid van de gemeenschap wordt gedeeld en versterkt.

De effecten uit de onderlinge opgebouwde relaties binnen deze gemeenschappen monden meestal uit in een onderlinge samenwerking in groepsverband.

Echter zijn er verschillende gemeenschappen te onderscheiden vanuit bepaalde kenmerken, zoals: een jongeren gemeenschap en religieuze gemeenschappen.

Vroeger kenden de Hindustanen, bekeken vanuit het dorpsleven een organisatievorm met een dorps- of een wijkraad. De ouderen van een dorp, wijk of een plantage waren hoog in aanzien (respect) vanwege hun ervaringen en kennis (indien men ernaar leefde).

De praktische beleving van de Janew traditie in SurinameDe gemeenschap zat meestal in een horizontale lijn verbonden met elkaar en leefden vreedzaam en in harmonie, omdat ze vaak uit enkele families bestonden (jointfamily) en zich ook in een soortgelijke situatie bevonden als een ander vanwege de traditie, de plaatselijke economische omstandigheden en de culturele overeen-komsten. De onderlinge steun en hulp lag hieraan ten grondslag.

De uitvoering van de Janew traditie binnen de Hindustaanse gemeenschappen

De praktische beleving van de Janew ritueel en de ceremonie in Suriname  vindt op een heel andere manier plaats dan in India. Binnen de Hindustaanse cultuur- en de traditie beleving kan er soms en mogelijkerwijze ook sprake zijn van van een ‘schrift –‘of een ‘volkstraditie’. Bij de ‘schrifttraditie’ wordt de cultuurbeleving volgens de heilige geschriften uitgevoerd, terwijl bij de volkstraditie gaat het meer om het ‘geloofaspect’ in de materie die beleefd wordt. Bij de Janew is er van beide aspecten sprake van (zowel een traditie die voortvloeit uit de geschriften en er wordt ook uiting gegeven aan een deel van de volkscultuur).

 

De Upanayana of de Janew sanskár die de Hindus in Suriname kennen, verschilt met die van India, omdat de Janew in India deel uitmaakt van een ‘leerproces’ van een jongeling, die onder constante begeleiding van een Guru staat en hij, de jongeling, onderwerpt zich aan de geboden studie mogelijkheden. De Janew wordt hier als de inwijding gezien in de Hindu filosofie met tal van andere studiegebieden, die onder andere te maken hebben met de inrichting van een individu in de sociale, culturele en maatschappelijke ontwikkelingen.

In de Surinaamse situatie is het heel anders. De inwijding van een jongeling wordt volgens de geschriften en de volkstraditie uitgevoerd, maar de verdere begeleiding onder constante toezicht van een Guru in de Hindufilosofie, de sociale, culturele en maatschappelijke ontwikkelingen en in andere studie deelgebieden vindt niet of nauwelijks plaats.

De jongeling wordt tijdens de ceremoniële plechtigheden die plaatsvinden bij de Janew symbolisch gestuurd naar het zogenaamde studieoord ‘kási’ en gelijk teruggehaald.

Hierna wordt hij wederom onderworpen aan een ceremonie, waarbij hij als ‘in studie zijnde jongeling’ wordt ‘losgelaten’.  Van het verdere leerproces is er geen sprake. Hij wordt in plaats daarvan medegedeeld, dat hij zich aan een aantal regels moet houden en evenzo door en goed moet studeren.

De Guru, indien hij bij de jaarlijkse kathá (citatie uit de heilige boeken) of een pujá (offerdiensten) wordt uitgenodigd, dan pas ziet hij zijn leerling of Celá. Verder heeft hij ook geen contact met de jongeling. Dit is de praktische kant van de Janew  in Suriname.

In de Surinaamse situatie wordt ook een onderscheid gemaakt bij de selectie van de uitvoering van de Janew. Wat tot nu toe bekend is, worden alleen leden van de beroepenklasse: Chattri, Brábhan en Bais toegelaten om een Janew ritueel te ondergaan. De rest van de beroepenklasse wordt min- of meer uitgesloten.

Enkele momentopnamen bij de uitvoering van de Janew activiteiten in Suriname

In Suriname wordt er bij de uitvoering van de Janew rituelen en de ceremonie een Yagya Manáp gebouwd. Dit is de ruimte waarin de rituelen plaatsvinden met het uitspreken van de heilige mantras. Yagya Manáp wordt in eerste instantie geheiligd door de Pandit.

Allereerst wordt er door de ouders van de jongeling enkele rituelen of Pujá gedaan om zijn kind, die de Janew zal ondergaan te laten zegenen en ook het gezin en de familie.

Simultaan aan de ceremonie zijn de andere activiteiten in volle gang, waaronder: het klaarzetten van de attributen behorende bij de Janew, de jongeling wordt opgemaakt om deel te nemen aan de ceremonie en de Janew rituelen, het vegetarisch eten wordt voorbereid, terwijl andere gezinsleden de gasten welkom heten.

Op de foto (hierboven) ziet u een stok waaraan in de top een buidel zichtbaar is met (symbolische) voedsel (Sew) en op de tafel ziet u ook één uit aardewerk vervaardigde Lotá, bestemd voor  water. Dit wordt symbolisch aan de jongeling overhandigd op zijn reis naar de symbolische  Áshram (omdat hij onderweg voedsel en water zal nuttigen).   

De Náw heeft in zijn hand Mekhelá. Gevlochten kush gras, welke de jongeling wordt gedragen om zijn romp (als Janew) en om zijn heup.

In de Waskom zijn er bhurkis, waarin er met mantras verschillende devtás worden aangeroepen en het water wat in de bhurkis zit wordt dan door de brahmánen over de jongeling besprenkeld met de bedoeling hem te zegenen.

De jongeling gaat tijdens zijn studie periode almoezen vragen aan de buurtbewoners en brengt deze voor zijn Guru.

De jongeling – symbolisch – op weg naar het studieoord, terwijl een familielid hem probeert tegen te houden.

Kortom: de  Upanayana sanskár ofwel de  Janew  in Suriname is een traditie en vindt alleen plaats onder bepaalde beroepenklasse. Het begrip Upanayana sanskár is bij de doorsnee Hindustanen ook onbekend. Het begrip Janew is wel bekend.

Jan S. Soebhag