Gangá Nahán

De vollemaan-nacht van kártika is bijzonder gewijd aan de verering van Gangá, de Ganges, die beschouwd wordt als de Godin van de gelijknamige rivier. De Surinaamse hindoes verkiezen voor deze plechtigheid de zee, omdat de zee de saritpati, oftewel de heer der rivieren is, namelijk de plaats waar alle wateren samenkomen. Als zodanig staat de zee min of meer in verbinding met de Ganges.

Een meer praktische reden zal echter wel zijn, dat de meeste Surinaamse rivieren geen gemakkelijke gelegenheid bieden voor het nemen van zo een bad. Men gaat al in de vooravond naar bijvoorbeeld Weg naar Zee. In de vroege ochtend neemt men het ritueel bad. Er wordt ook door de huispriesters samen met sommige yajmáns pújá en kathá’s thuis en op de bedevaartplaatsen gehouden. Dan wordt het verhaal van: “Hoe de Ganges op aarde kwam,” verteld. Daarna gaat men bidden en duikt men vijf maal in het water. Ook gooit men muntjes in het water als geheime gave oftewel ‘gupta dán’. Vervolgens besprenkelt men zich met het water terwijl men bidt: Har, Hari, Gangá Bhagíratha, páp na rahe eko ratti. Dat betekent: “Shiva, Vishnu en Gangá, dochter van Bhagíratha, van zoned moge er geen greintje overblijven.” De gelovigen maken díyá’s aan en laten die op het water drijven. Er wordt ook een cocosnoot aan de Ganges geofferd.

Dit jaar valt deze dag op zondag 29 november 2020. De ceremonie waarbij miljoenen mensen in India een ritueel bad nemen in de Gangá (Ganges) wordt Gangá Nahán genoemd. Deze dag wordt in haar originele vorm in India gevierd. In andere landen waar hindú’s wonen vinden er alternatieve vormen van viering plaats. In Suriname wordt het langs verschillende rivieren en de zee gehouden zoals te Weg naar Zee, Gobardhan Ghát te Tout Lui Faut, Kameelbrug, Tulsimánas Tírth Sthán te Meerzorg, Náráyan ghat te Uitkijk e.a. 

‘Hoe de Ganges op aarde kwam’

Heel lang geleden, toen de heilige rivier de Ganges nog niet door het oude India stroomde, leefde er een beroemde koning, die Bhagíratha heette. Om de gunst van de goden voor zich te winnen, hield hij een strenge en vrome levenswijze er op na, waarbij hij zich onthield van zinnelijk genot. Zo stond hij hele dagen met de armen omhooggeheven en at nauwelijks. In de winter ging hij in het ijskoude rivierwater staan en bij de hevigste regenbuien verbleef hij onder de blote hemel. Terwijl hij op deze manier ascese beoefende, ging jaar na jaar voorbij. Toen ontfermde de wereldvader Brahmá zich eindelijk over hem en sprak met machtige stem: “Bhagíratha, jij roemruchte, ik heb je met welgevallen gadegeslagen. Je mag een wens doen”. De vrome koning vouwde in deemoed zijn hnden en zei: “Allerhoogste, als ik genade heb gevonden in Uw ogen en het niet vergeefs is geweest dat ik door ascese in U ben opgegaan, dan wens ik dat de aarde besprenkeld mag worden met het heilige water van de hemelstroom, de rivier de Ganges”. Daarop antwoordde de wereldvader: “Ik wil je wens vervullen. Neem mijn dochter in onvangst. Maar probeer nu ook de gunst van Shiva, de bliksemslingeraar, te verwerven, want alleen met de hulp van hem, kun je haar op een verantwoorde wijze omlaag, naar de aarde doen komen. Ander zou de plotselinge val van de sterke Ganges de aarde op haar grondvesten kunnen schudden”. Om de hulp van Shiva, de schrikaanjagende heerser over de bliksem, te verkrijgen, concentreerde de koning zich weer op zo’n strenge levenswijze. Hij stond op de toppen van zijn tenen en hield zijn handen onbeweegelijk omhoog. Zo stond hij da gen nacht, een heel jaar lang. Toen verscheen hem de drieogige Shiva, en die sprak: “Ik wil je opoffering belonen. Op mijn hoofd zal ik de Ganges naar de aarde dragen”. Daarop beklom de machtige Shiva de hoogste top van het met sneeuw bedekte hemelgebergte, de Himalaya, en riep de hemelsedochter: “Kom naar omlaag, o Ganges!” Bij het horen van deze woorden werd de Ganges door een geweldige opwinding aangegrepen. Schuimend zwol zij op en stortte zich naar beneden, recht op het hoofd van Shiva. Deze ving de stroom met zijn voorhoofd op, zoals een voetballer een bal met zijn hoofd opvangt, om het water vervolgens via zijn lange haarvlecht naar beneden te doen stromen. Het duurde een tijd voordat het water langs de haarvlecht van de drieogige Shiva naar beneden was gestroomd. Daarbij nam de opwinding van Ganges af en kalmeerde zij. Deví’s en Devtá’s zagen vanuit hun hemelse verblijfplaatsen wat er was gebeurd en kwamen naderbij om de geboorte van de rivier te vieren. “Wijs mij de weg, Bhagíratha!” riep de hemeldochter. In feestelijke optocht ging de stoet door het Indische land: voorop liep Bhagíratha met zijn boetekleed nog aan. Hij werd gevolgd door de rivier met duizenden vissen, schildpadden, amfibieën en springende dolfijnen, alles wat er maar in het water kan leven. De Ganges zegende het land tot in het wijde omtrek, haar hemelse beschermelingen gingen aan haar zijde en alles jubelde over he geluk van de aarde.

Gháts in Suriname:

• Commewijne: Tulsi Manes ghát 
• Paramaribo: Utopia-Gobardhan ghát, Marina Durgá, Weg naar Zee (?). 
• Wanica: Boxel, nabij de Shri Vishnu Mandir, Tirath Sthán Kameelbrug 
• Saramacca: Uitkijk ghát 
• Nickerie: Zeedijk,Paradise en Klein Henar.

Getijden voor Paramaribo (29 november 2020)

Bron:

• De vijf juwelen van het Hindoeïsme, deel 2: Hindoefeestdagen (Auteur: Shrí Pt. Balram Patandin)
• OHM