HOLIKĀ…in diepzinnige perspectief

Vele kleurige stoffen waarmee uitbundige feestvierders elkaar en passanten besprenkelen. Dat is het beeld welke waarschijnlijk direct opkomt indien over het Holifeest gesproken wordt . Het volgende moment komt ook de verbranding van Holikā in gedachten, heel veel heerlijke gerechten,de cautál zang en (al dan niet beschonken) feestenden en indien wordt doorgevraagd de alom bekende betekenis van overwinning van het goede op het kwaad. Velen kunnen ook vertellen dat het een nieuwjaars- en oogstfeest is. Onderstaand een diepzinnige betekenis van de symboliek aan deze hoogtijdag.

De religie

Een van de versies van het Holikāverhaal in hoofdlijnen. De koning Hiranyakashipu waande zich God door verkregen zegeningen door zware meditatie en ascese.  Zijn zoon Prahlād weigerde echter hem als God te erkennen en bleef de Almachtige trouw. Hiranyakashipu trachtte op verschillende wijzen Prahlād te doden maar deze werd telkens door God gered. Holikā, een zus van Hiranyakashipu, die gezegend was niet vatbaar te zijn voor vuur, nam op een brandstapel plaats met Prahlād geklemd in haar armen, doch werd zelf door de vlammen verteerd en trof men de volgende ochtend Prahlād, al spelend de as van zijn tante in de wind in gooiend. Vandaar het gebruik, dat op de ochtend na de holikāverbranding men de as op het voorhoofd aanbrengt en in alle windrichtingen strooit. Een van de zegeningen die Hiranyakashipu had, was dat hij door mens noch dier gedood kon worden. Daarom dat hij uiteindelijk gedood werd door de uit een kolom verschijnende Goddelijke manifestatie NARSINGH ( half mens/half leeuw). Door dit religieuze aspect is het dus uit den boze om vis, vlees en alcohol te nuttigen tijdens de holiviering; de praktijk is echter in schril contrast.

 

De filosofische benadering

Er zijn drie karakter vormende geaardheden, de drie gunas nl. 1. Sattva: goedheid  2.Rajas : hartstocht en 3. Tamas: onwetendheid, begeerte. Deze worden gesymboliseerd door Prahlād (Sattva), Holikā  (Rajas) en Hiranyakashipu (Tamas). Holikā staat voor de rajasguna, omdat zij in ban van broederliefde door hartstocht was verblind.  

Iedereen heeft deze geaardheden, de gunas, in zich. Van persoon tot persoon verschilt de mate van overheersing van een specifieke guna. Zodoende verschillen de mensen van elkaar in hun denken,  beleving, opstelling en handeling. Een ieder heeft dus Prahlād, Holikā en Harinyakashipu in zich.

De onwetendheid tamas, zal geholpen door de rajas (hartstocht), altijd alles in het werk stellen om de goedheid, de sattva (goedheid) in de mens terug te dringen, te verslaan. Bijvoorbeeld: de hartstocht zet aan tot de drang naar een duurdere  auto. De sattva-guna laat de waarschuwende innerlijke bel rinkelen dat de financien het niet toelaten, maar de hartstocht die verlangt en de tamasgunah, de begeerte die wil heersen, pronken en anderen overklassen met de nieuwe auto,  versterken elkaar. Dit leidt tot hoge irrationele schulden en kan men zelfs overgaan tot diefstal om de wens te vervullen, met zelfvernieting als gevolg.

Het ego verliest het besef van de realiteit, zelfs zo verregaand dat men de natuurwetten en de Almachtige niet erkent. Ook in de intermenselijke relaties acht men zich verheven boven anderen; blind door verkregen maatschappelijke posities en materiële  rijkdommen. Zodoende leidt hij zichzelf op de weg naar neergang. De Holikā en Hiranyakashipu in de mens moeten dus worden bedwongen

Dharma  betekent o.a. de menselijke plicht, religie, rechtvaardigheid, de eeuwige kosmische wetten. Van toepassing is de vedische formulering:

Dharma eva hato hanti, Dharmo rakshati rakshitah

…degene die tracht dharma te vernietigen zal zelf door dharma worden vernietigd en wie dharma beschermt zal door dharma worden beschermd.

Dit geldt voor iedereen, niet-gelovigen en en gelovigen ongeacht de geloofsovertuiging.De gelovige, de rechtvaardige (degene die het pad van Dharma bewandelt) staat onder protectie van de Schepper c.q de kosmische wetten, al lijkt het vaak in den beginne vooral, dat dit niet het geval is. Meestal gaat de rechtvaardige eerst door diepe dalen van ellende, ondergaat veel  onrechtvaardigheid, zoals Prahlād ook veel moest ondergaan. Zijn eigen vader trachtte hem te vergiftigen, liet hem o.a. in een ravijn en voor olifanten gooien, maar hij week niet af van zijn pad van rechtvaardigheid en geloof in de Almachtige.

Zolas Prahlād niet afweek en niet opgaf, zo moet men in het dagelijks leven niet opgeven, niet ontmoedigd raken door welke ellende dan ook. Men moet standvastig blijven op het pad van Dharma in Goddelijke overtuiging en zal men dan uiteindelijk zegevieren; in de geloofssfeer als ook in de wereldse sfeer van o.a. carrière en familie komt zeker de periode van shanti, de peace in living.

Mijn nieuwe activiteit Peace In Living, is geheel gericht op het bereiken en bestendigen van een peacefull life waarbij o.a. de voorwaarden hiertoe, zoals juiste kennis en wijsheid, diepgaand worden uiteen gezet (radioprogramma reeds gestart, website in de maak).

Dat de De Almachtige uit een kolom treedt in de vorm van half mens/half leeuw symboliseert het samengaan van immanentie,pantheïsme en animisme in het hinduïsme :

 God is overal en in alles, in mens, dier en dingen.

Tevens dat de geschapen natuurorde altijd zal zorgen voor uiteindelijke vernietiging van het kwaad.  Noot: het hinduïsme is monotheïstisch. De overtuiging is: één enkele Schepper, Die zich door Zijn Almacht verschillend kan manifesteren.

Resume

Het Holikāfeest (Phagwā) is meer dan een seizoenfeest en de viering van de intrede van het nieuwe jaar welk omstreeks 28 maart as. start. De meest gangbare hinduïstische jaartelling is genoemd naar koning Vikram en het komende jaartal is 2074. Essentieel is de markering van het besef op deze dag: 1. standvastigheid van het vertrouwen in de Almachtige en 2. dat de Hiranyakashipu en Holikā, de geaardheden onwetendheid en hartstocht, de oorzaken van onrust en vernietiging, moeten worden overwonnen voor de ‘peace in living’.

Pandit drs. R.P. Sitaldin (hindupriester-bedrijfseconoom-filosoof)   r.p.sitaldin@hotmail.com