Maháshivrátri de ‘grote nacht van Shiva’
Op maandag 28 februari 2022 is het Maháshivrátri, welke over de gehele wereld inclusief Suriname wordt gevierd. Vele bhakt premi’s zijn op deze speciale dag volledig in het Shiva bewustzijn. In de avond worden er in haast alle mandiers een gebedsdienst(pújá) gehouden, waarbij men samen de árti zingt, naar een kathá luistert welke verteld wordt door de pandit en als laatste gezamenlijk bhojan(mahá prasád) nuttigd. Daarnaast zijn er veel mensen die vasten tot de volgende ochtend en ook nog de hele avond wakker blijven (jágran). De avond brengen zij door middels reciteren van mantra’s (met eventueel málá jápa), het zingen van bhajans of het lezen van de Shiv chalisá, Shiv Purán etc.
De Maháshivrátri valt jaarlijks in de maand Phálgun (februari/maart) van de Hindukalender. Dit jaar valt de viering van Maháshivrátri op 28 februari 2021. Er zijn verschillende invalshoeken over de oorsprong van het Shivarátri-feest (de nacht van Shiva) . Eén daarvan is dat dit de dag is waarop Shiva in zijn extase de kosmische dans (Tándava) danste, waarbij alle goden en wijzen aan deze kosmische gebeurtenis deelnamen.
Toen Hij het dodelijke vergif innam dat bij het karnen van de oceaan van melk opkwam, als antwoord op de gebeden van de werelden die erdoor vernietigd dreigden te worden, was de hitte zelfs voor Hem ondraaglijk geworden. Daarom werd de Ganges ononderbroken over zijn samengeklitte haar gegoten. Shiva werd echter slechts gedeeltelijk van afgekoeld en daarom werd ook de koele maan op zijn hoofd gezet, wat hem enige verlichting gaf. Dat was Hem van grote steun. Hierna danste Shiva met alle goden de Tándava dans.
Waarom wordt Shivarátri ‘s avonds gevierd en het liefst tijdens de donkerste avond?
Duisternis is het symbool van de dood en Shiva is het vernietigende aspect van God. Hij is de ontnemer en tevens de kiem van alles. Hij is het symbool van de dood en ook van de voortplanting, het vernieuwende aspect. Bij de dood staat alles stil en bij de voortplanting begint alles weer te bewegen. De nacht symboliseert dan ook het tijdelijk stilstaan van alles. Aan Shiva is speciaal gewijd de nacht van de veertiende dag (caturdasí) van de donker maandhelft (Krishna-paksha) van elke Hindu maand. Aangezien Phálgun de laatste Hindu-maand van het jaar is, de maand dus waar in het jaar “vernietigd” wordt om het begin van een nieuw jaar aan te geven, is de Shivrátri van deze maand de “Maháshivrátri”.
Wat moet de bhakt op deze dag doen?
Op deze dag houdt men zichzelf, zijn huis en omgeving bijzonder schoon. De niet-vegetariërs zijn een aantal dagen vooraf vergetarisch. Op de dag van Maháshivrátri dient men te vasten van zes uur v.m. tot de volgende ochtend zes uur (vrata houden). Er mag geen gekookt voedsel genuttigd worden en als het kan zelfs geen vruchten of melk. Indien mogelijk kan men gedurende deze avond wakker blijven (jágaran, nachtwake). Sommige mandirs in Paramaribo e.o. houden zulke nachtwakes. De nacht wordt in vier pahars verdeeld. Elke pahar bestaat uit drie uren. Wie daartoe in staat is, mag gedurende de gehele avond tot Shiva bidden. Wie dat niet kan, mag één pahar, dat is bijvoorbeeld van zes uur n.m. tot negen uur n.m. bidden. Door te vasten en te bidden wordt onze geest gezuiverd. Het Licht (Jyotir Linga), dat Shiva zelf is, straalt uit over alle mensen, die zich bewust worden van het feit, dat zij allen deelgenoot zijn van datzelfde Licht en alszodanig kinderen van één Vader zijn (vasudhaiva kutumbakam).
De grote dichter Goswámi Tulsidás zegt in de Rámáyana:
“Wij zijn een sprankje van Hem (Shiva)”.
Laten wij dus op die speciale dag onze innerlijke Shiva tot uiting brengen middels liefde voor elkaar en devotie.
Mantra ter ere van het goddelijk aspect Shiva
(Mahá mrityun-jay mantra)
Aum Trayambakam yajámahe
sugandhim pushtivardhanam;
Urvárukmiva bandhanán
Mrityormukshiyamámritát.
Vertaling:
Wij aanbidden de drie-ogige (Shiva)
Hij die welriekend is, Hij die alle
wezens koestert en onderhoudt;
moge Hij ons verlossen van de dood,
moge Hij ons bijstaan in het bereiken
van onsterfelijkheid.
OHM