Mogen ouders kinderen slaan?

 

Er zijn weinig ouders die er eerlijk voor uitkomen. ‘Want wie slaat, is een slechte moeder of vader’. 7% van de Vlaamse ouders zegt dat het zijn kind soms een pak slaag, een klap of een rammeling geeft. Dat blijkt uit onderzoek aan de universiteit van Gent. Vermoedelijk ligt het cijfer hoger. In Zweden, Duitsland, Oostenrijk en Denemarken is kinderen slaan strafbaar.

Bij ons ook?

Mogen ouders hun kinderen slaan?

Peter Adriaenssens, kinderpsychiater en directeur van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling: «Je moet een onderscheid maken tussen kinderen slaan en een ‘tik’ geven. Wie zijn kind een klap geeft omdat hij boos is, doet dat vroeg of laat opnieuw. En dat kan snel ontsporen. Een ouder die heel kwaad is, zal al vlug te hard slaan. Bovendien wennen oudere kinderen die geregeld slaag krijgen snel aan de pijn. Ouders moeten dan harder slaan omdat ze geen effect meer zien.

Je kind een rammeling geven, hem in het gezicht slaan of proberen te raken met je hand of je schoen is altijd slecht. En wel omdat je zondigt tegen een belangrijke regel: een straf mag geen wraak zijn, maar moet ervoor zorgen dat je kind zich anders gedraagt. Ouders die slaan uit wraak («Nu zal je het eens voelen»), slaan het vertrouwen tussen ouders en kinderen stuk.»

Een tik geven, mag dat dan?

Peter Adriaenssens: «Als je (jonge) kind naar een heet fornuis wil grijpen, helpt een tik wel. Of als het plots de straat oversteekt en niet gehoorzaamt dat het moet blijven staan. Het gaat dan om beheerst gebruik in een uitzonderlijke situatie. Het is bij wijze van spreken een hulpmiddeltje uit onze EHBO-noodkit.

Als je boos bent, beheers je soms je reflexen niet en is een tik vlug gegeven. Dat is menselijk, de perfecte ouder bestaat niet. Maar als zo’n tik de gewone manier van opvoeden wordt, is er wel iets aan de hand. Of er een andere mogelijkheid bestaat? Pak je kind stevig vast als het wat mispeutert, kijk het aan en spreek het streng toe. Je kind voelt dan heus wel dat het gedrag stelt dat je niet wil.»

Sommige ouders zeggen: «Ik heb vroeger ook wel eens een klap gekregen. Het is met mij toch niet fout gelopen».

Peter Adriaenssens: «Dat gaat niet op. Je kan evengoed ouders vinden die wel zwaar hebben geleden onder de klappen die ze als kind kregen. Er bestaat geen enkele reden om aan te nemen dat er ook maar één kind door een klap een beter mens is geworden of van het slechte pad werd afgehouden. Ouders die slaan, zitten achteraf dikwijls met de kater van een schuldgevoel. Dat is het boomerangeffect: wie zijn kind slaat, voelt zich zelf aangeslagen.»

Je hebt een mep gegeven en eigenlijk voel je zelf aan dat het niet oké is.
Wat doe je?

Peter Adriaenssens: «Ouders zijn niet perfect, kinderen ook niet. Precies daarom reageer je niet altijd als een verstandige opvoeder. Maar dan moet je achteraf ook kunnen zeggen: ‘Sorry, ik was erg kwaad, ik had dit niet moeten doen, maar het was ook een beetje jouw schuld, hé.’ Durf je dus opstellen als iemand die ook fouten maakt. Dat zorgt ervoor dat je kind de klap niet ervaart als een vorm van mishandeling. En dat is helemaal anders dan als je zou zeggen: ‘Die klap van gisteren? Die had je nog verdiend ook, verdorie’. Kinderen leren veel van de menselijke reactie van hun ouders. Als je als ouder durft zeggen dat je niet perfect bent, zal een kind het je ook komen vertellen op het moment dat het uit de bocht gaat.»

 

Meppen geven. Hoe leer je ’t af?

[1] Stuur je kind in het heetst van de strijd 5 à 10 minuten naar zijn kamer (time-out).

[2] Zoek samen met je kind naar een goede straf. «Welke straf zou jij jezelf geven?» Zo maak je je kind mee verantwoordelijk voor de goede afloop.

[3] Kijk eens op een andere manier naar je kind. Sommige kinderen kunnen niet voldoen aan al wat je verwacht (ordelijk, stipt, beleefd zijn). Een gesprek met je partner, de leerkracht, een andere ouder zorgt er misschien voor dat je op een andere manier naar je kind gaat kijken.

Gelukt? «Ouders die blijven geloven dat slaan goed is, zullen er niet mee ophouden», zegt Peter Adriaenssens. «Niet slaan is voor hen gelijk aan ‘zwak zijn’. En dat willen ze niet.»

·Zoek een boek in de bib over straffen (SISO nr. 433.2)

·Lees meer over straffen op www.klasse.be/dossier/straffen

·Discussieer mee op www.klasse.be/forum

 

Mag je kinderen slaan?

Iris, 43: [Nee] «Hoe klein je kind ook is, je kan vanaf twee jaar in kindertaal al uitleggen wat mag en wat niet. Als dat gesprek niet blijft hangen, moet je het gewoon blijven herhalen.»

Bertin, 46: [Soms] «Toen mijn kinderen peuters waren, hebben ze ook wel eens een tik gekregen. Nu ze ouder worden, is het veel makkelijker om alles met woorden op te lossen.»

Paul, 43: [Ja] «Ouders die slaan, zijn niet per definitie slecht. Af en toe een tik op je broek of op je vingers, kan geen kwaad. Ik ben ermee groot geworden en ik heb er niks aan overgehouden. Integendeel, ik heb er mijn plaats in de wereld door leren kennen.»

Meryem, 37: [Soms] «Meestal tel ik tot drie. Als mijn kinderen dan nog niet luisteren, grijp ik in, soms met een tik. Dat regeltje werkt bijna altijd. Ze beseffen dan dat ze te ver zijn gegaan. Als ik een tik geef, is het dus omdat ze mij uitdagen. Niet omdat ze rommel laten slingeren of per ongeluk hun beker omstoten.»

Pepijn, 13: [Nee] «Ik vind dat mijn ouders me niet mogen slaan. Als ze klappen geven, sla ik natuurlijk niet terug. Ik laat ze wel op een andere manier merken dat ik dat niet pik.» 

Drie per dag (en meer)

Er zijn véél kinderen die slaag krijgen. Te veel. In 2001 werden 7 112 kinderen aangemeld bij de Vlaamse Vertrouwenscentra Kindermishandeling. Ongeveer één op zes (1 194) kreeg thuis zoveel slaag dat hulp nodig was. Dat zijn drie kinderen per dag. «Maar er zijn er veel meer», zegt Annik Lampo van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling in Brussel. «Er zijn ouders die zonder erbij na te denken en meestal uit onmacht slaan als hun kind wat mispeutert. Het gevaar bestaat dat ze steeds vaker en harder gaan slaan en zo letsels veroorzaken, niet alleen lichamelijk trouwens. Andere ouders slaan net niet uit onmacht, maar gewoon omdat ze dat verantwoord vinden: ‘Als je kind niet gehoorzaamt, dan mep je.’ Slaan wordt dan een lijfstraf, een vernedering, een afrekening én ook nog emotionele mishandeling. Het vraagt moed om jezelf in vraag te stellen. Maar als ouders vinden dat ze té snel hun geduld verliezen en té dikwijls té hard slaan, als ze het gevoel hebben dat ze hun kind niet meer de baas kunnen op een gezonde manier, dan moeten ze hulp zoeken.»

 

WAT ZEGT DE WET?

Het Belgisch Strafwetboek voorziet een gevangenisstraf en een geldboete voor wie ‘opzettelijke verwondingen of slagen toebrengt’. De straffen worden zwaarder als het over minderjarige kinderen gaat of als je als vader of moeder de slagen toedient. In de praktijk aanvaardt de Belgische rechtspraak echter een tuchtigingsrecht voor ouders. In Zweden, Finland, Noorwegen, Oostenrijk, Cyprus, Denemarken, Letland, Kroatië, Duitsland en Israël is er wél een wettelijk verbod om in de opvoeding geweld te gebruiken tegen de kinderen.

Deze tekst kwam tot stand in samenwerking met de Kinderrechtswinkels van Gent en Brugge, Karla Van Leeuwen en de vakgroep Ontwikkelings- en Persoonlijkheidspsychologie van de RUG, Peter Adriaenssens en Annik Lampo van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling van Vlaams-Brabant en Brussel.