Monument van Janey Tetary

De Hindustaanse contractanten(immigranten) hebben tijdens hun contract periode enorm veel strijd moeten leveren tegen het koloniaal bestuur en de koloniale planters in Suriname. Inde periode vanaf 1873 tot 1916 zijn er 40 verzetten geweest vanuit de contractanten, waar er bij enkele van de verzetten vele doden te betreuren waren. De immigranten werden tijdens de verzetten op een lafhartige wijze door het koloniaal bestuur en de koloniale planters geliquideerd.

Het verzet op de plantage Zorg en Hoop aan de rechteroever van de Commewijnerivier (in de directe omgeving en gelegen tussen de huidige plantages: Hecht en Sterk en Welgevallen), welke strijd op 24 september 1884 was begonnen, groeide in een korte periode tot een hevige strijd. De strijdende contractanten werden op een lafhartige wijze om het leven waren gebracht door geweerschoten op een zeer korte afstand van ongeveer 2 meter.

Naast de onmenselijke handelingen, lagen er ook aantal andere redenen ten grondslag aan de strijd die JaneyTetary voerde tegen het koloniaal bestuur en de koloniale planters.

Enkele zaken, die geleid hadden tot deze actie van Tetary:

• vanwege het feit dat de contractanten minder werden betaald voor het verrichte arbeid, welke contractueel was overeen gekomen: in Calcutta hadden de contractanten een overeenkomst getekend waarin stond dat een volwassen gezonde arbeider een minimum loon zou genieten van 60 centen en voor vrouwen en zwakke mannen was het 40 centen per dag.
• contractanten die niet volgens het contract, loon naar prestatie ontvingen, konden zich niet goed voeden. Hierdoor konden zij ook niet optimaal werken. Het gevolg hiervan was dat zij fysiek achteruit gingen en bezweken aan ziekten
• Op 29 mei 1883 diende de gezagvoerder van de plantage Zorg en Hoop samen met 27 andere planters een petitie in, om de strafverordening te herzien (Dr. R. Bhagwanbali/pag. 81.’men strafte  de Hindustaanse contractarbeider onophoudelijk.  

 Behalve dat zij een strijder was, was Tetary een persoon die openstond om te luisteren naar problemen van haar mede lotgenoten. Een sociaal figuur was zij. Wat haar in die tijd ook bijzonder maakte, was dat zij als Moslima een Hindu kind adopteerde. Het kind van haar vriendin Radhiya, die overleed door uithongering en ziekte. Zelf had ze ook een kind.

Tetary probeerde de verschillende culturen dichter bij elkaar te brengen. Zij maakte geen onderscheid op basis van ras, geloof of cultuur. Ook onder de Chinezen en Creolen was zij geliefd.

De opstand die begon op 24 september 1884 had zij, tezamen met Ramjanee op touw gezet. Ze wilden waar ze recht op hadden! Onder andere betaling zoals afgesproken bij het contract en een menswaardig bestaan. Dat mocht niet volgens het koloniaal bestuur, die handelde via de Agent-Generaal toen, Barnet Lyon. Op 26 september 1884 werd Tetary  in zijn opdracht geliquideerd  met  nog 7 anderen.

Door onderzoek zijn gebeurtenissen boven water gekomen. De geschiedenis zoals de afgelopen generaties aan de nazaten van de slaven en immigranten is voorgehouden is niet altijd correct weergegeven. Als Surinamers zouden wij meer onderzoek moeten verrichten naar dergelijke gebeurtenissen. De jeugd heeft voorbeeldfiguren nodig zegt men altijd. Die zijn onze eigen voorouders geweest, alleen is ons dat niet verteld. Evenals Tetary zijn er ook andere strijders geweest. Elke strijder heeft afhankelijk van de tijd waarin zij leefden en de omstandigheden strijd geleverd op hun eigen manier. Wat zij gemeen hadden is dat zij niet alleen hebben gestreden voor zichzelf, maar ook voor andere lotgenoten. Ze hadden gemeenschappelijke vijanden: onrechtvaardigheid en discriminatie! Zij vochten voor één algemeen doel: een menswaardig bestaan!

 

Een poosje geleden heeft de CUS het initiatief genomen om bekendheid te geven aan Tetary en de strijd die zij samen met andere lotgenoten geleverd had. Dit initiatief is uitgegroeid tot het streven om een standbeeld van Tetary te doen plaatsen. Haar moet toekomen waar zij recht op heeft.

De NSHI heeft in 2013 een film laten maken over Tetary  met Ramjanee en andere immigranten met de strijd die werd geleverd .

Op 24 september 2017 (133 jaren na de dag waarop de opstand te Zorg en Hoop aanving) heeft de onthulling plaatsvinden van Tetary’s standbeeld. Met het plaatsen van het standbeeld betuigen wij onze respect en brengen wij ode aan de moedige strijd die Janey Tetary samen met anderen geleverd heeft tegen het kolonialisme.

OHM