Moslimvrouwen in India eisen strengere echtscheidingsregels

In India scheiden moslimmannen door drie keer talaq te zeggen. Vrouwen eisen dat daar een eind aan komt.

Eén telefoontje zette het leven van Shama Parvenu (31) op zijn kop. Haar man belde met de boodschap dat hij van haar scheidde. Het enige wat hij hoefde te doen was het woord talaq (‘scheiding’) drie keer herhalen.

Zo belandde Shama drie jaar geleden in één klap met haar vier dochters op straat. “Ik heb hem sindsdien niet meer gezien of gesproken”, vertelt ze in een gehuurde eenkamer-woning in het zuiden van New Delhi.

Haar drie oudste dochters gaan naar school. Het jongste meisje, nu drie jaar, zit in een hoek van de kamer met metalen borden en kopjes te spelen. “Zij was de reden dat mijn man wilde scheiden”, zegt Shama. “Alweer een meisje, en ook nog gehandicapt.” Het meisje heeft een hazelip, waaraan ze inmiddels is geopereerd. “Mijn schoonmoeder drong er bij mijn man op aan dat hij beter een ander kon trouwen.”

Driemaal talaq

De manier waarop Shama’s man van haar scheidde wordt ‘driemaal talaq’ genoemd en is in India legaal voor moslims, die met ruim 170 miljoen gelovigen een grote religieuze minderheid vormen. Het is een traditionele praktijk die niet meer is toegestaan in moslimlanden als Indonesië en Pakistan, en ook in India is inmiddels een vurige discussie gaande over een verbod. Indiase moslims die de traditionele scheiding verdedigen, waaronder de invloedrijke belangenorganisatie All India Muslim Personal Law Board (AIMPLB), beroepen zich op het recht op godsdienstvrijheid.

Er zijn geen officiële statistieken, maar Shama is bij lange na niet de enige. Bhartiya Muslim Mahila Andolan (BMMA), een organisatie voor moslima’s, hield in 2013 een enquête onder 4710 vrouwen. Van hen waren er 525 gescheiden, van wie 349 met driemaal talaq. Dat gebeurde soms mondeling, maar vaak ook per brief, telefoon of sms. Ruim 90 procent van de vrouwen gaf aan tegen de praktijk te zijn. Een daaropvolgende petitie leverde 50.000 handtekeningen op, ook van mannen.

Verbod

De petitie van BMMA en daaropvolgende petities van individuele gescheiden vrouwen bereikten vorig jaar het Hooggerechtshof, dat komende maand alle argumenten voor en tegen driemaal talaq weegt. De overheid pleit voor een verbod. “We mogen niet toestaan dat de levens van moslimvrouwen worden verwoest door driemaal talaq”, zei premier Narendra Modi in oktober.

De AIMPLB reageerde achterdochtig. Modi’s partij BJP staat bekend als hindoe-nationalistisch, en met zijn standpunt zou hij de rechten van moslims niet respecteren.

Maar Zakia Soman, de oprichtster van vrouwenrechtenorganisatie BMMA, verwelkomt de steun van Modi. “We zijn moslims, maar ook Indiase burgers. Driemaal talaq is niet in lijn met ons grondrecht op gelijke behandeling als vrouw.”

De traditie bepaalt dat alleen mannen het recht hebben driemaal talaq uit te spreken. Volgens Soman is de praktijk het gevolg van een ‘conservatieve, patriarchale’ lezing van de Koran.

Zij pleit voor hervorming van het familierecht voor moslims in India op basis van een meer vrouwvriendelijke interpretatie. “Volgens de Koran moeten er tenminste 90 dagen zitten tussen de eerste en definitieve talaq. Er moeten pogingen worden gedaan het huwelijk te redden. En als scheiden dan toch onvermijdelijk is, dan moet het eerlijk en rechtvaardig gebeuren.”

Intussen hoopt Shama dat ze haar man voor de rechter kan slepen. Ze twijfelt, omdat hij heeft gedreigd haar wat aan te doen als ze de scheiding zou aanvechten. “Ik wil de scheiding ook niet meer ongedaan maken, maar financieel moet hij bijdragen.” De behandeling van de hazelip van haar jongste dochter heeft inmiddels zo’n 1400 euro gekost, geld dat ze leende bij familieleden.

Voor haar levensonderhoud doet ze naaiwerk vanuit huis, tussen de zorg voor haar dochters door. “Ik wil waar ik recht op heb”, zegt ze. “Geld voor de opvoeding van mijn dochters.”

Elke religie kent eigen familierecht

India werd na de onafhankelijkheid in 1947 een seculiere republiek. De meeste wetten gelden voor iedereen, maar het familierecht mag door elke religieuze gemeenschap verschillend worden ingevuld. Het familierecht voor hindoes werd in de loop der jaren schriftelijk vastgelegd in wetten als de Hindu Huwelijkswet.

Deze wetten zijn later aangepast, waardoor vrouwen nu bijvoorbeeld recht hebben op een gelijk erfdeel. Ook is het tegenwoordig illegaal om een bruidschat van vrouwen te eisen. Maar voor moslims staat alleen in de wet dat voor het familierecht de sharia geldt. De exacte invulling gebeurt door religieuze leiders en de staat mag zich er niet mee bemoeien. Hierdoor wordt in de praktijk niet alleen driemaal talaq geaccepteerd, maar ook andere dingen die volgens de hindoewetten niet mogen, zoals kindhuwelijken en polygamie.

Bron: https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/moslimvrouwen-in-india-eisen-strengere-echtscheidingsregels~a24ff7fe/