Ook via de vuilnisbak worden oude pannen hergebruikt

Een ander voorbeeld van een extra materiaal is de anti-aanbaklaag, ook bekend onder merknaam teflon. De stof PFOA, die jarenlang werd gebruikt bij de productie van teflon, is in verband gebracht met verschillende vormen van kanker. Sinds 2015 is PFOA in consumentenproducten verboden. Eind 2013 testte de Consumentenbond twintig koekepannen. In geen enkele zat PFOA. Pannen die voor die tijd gemaakt zijn kunnen de stof nog wel bevatten.

Wat gebeurt er met die anti-aanbaklaag tijdens het recyclingproces? Niet veel, denkt Tukker. “Als de pannen worden versnipperd en vervolgens worden bijgemengd in een ijzersmelterij verbrandt de teflon.” Berkhout: “Als een pan met een anti-aanbaklaag in de smeltoven komt, kan er fluorgas vrijkomen. Smelters hebben vergunningen waarin is opgenomen hoeveel schadelijke gassen ze mogen uitstoten. Die uitstoot wordt continu gemeten en doorgegeven aan de lokale autoriteiten.”

Heather Leslie, senior onderzoeker op de afdeling Milieu en Gezondheid aan de VU in Amsterdam, vraagt zich af welke eisen er precies aan schroot worden gesteld als het daarna wordt verwerkt in producten die in contact komen met voedsel. “Volgens de richtlijnen mogen er amper zware metalen in zitten, maar of er ook specifieke regels zijn voor andere stoffen in schroot weet ik niet. In principe horen bestanddelen uit een metalen pan niet in voedsel terecht te kunnen komen in hoeveelheden die voor de gezondheid van de mens gevaar kunnen opleveren. Aluminium blikjes worden wel gerecycled in nieuwe aluminium blikjes. Van oude metalen pannen naar nieuwe lijkt me ook goed te doen.”

Coolrec claimt dat ruim 90 procent van de herwonnen grondstoffen een nuttige toepassing krijgt in nieuwe producten. Dat lijkt Tukker en Berkhout een realistische claim. “Een anti-aanbaklaag is niet meer herbruikbaar, maar vormt een fractie van het gewicht van de pan”, zegt Tukker. Berkhout wijst erop dat Coolrec veel ervaring heeft met het recyclen van elektronisch afval. “Dat is een veel complexere materiaalstroom dan pannen.”

Of het herwonnen materiaal uit de pannen weer wordt gebruikt om nieuwe pannen mee te maken, maakt voor Tukker niet zoveel uit. “Het gaat om het hergebruik. Het omsmelten van secondair metaal is veel energiezuiniger dan het maken van metaal uit erts. Aluminium hergebruiken is wel zeven tot tien keer energiezuiniger dan nieuw aluminium maken.”

Berkhout voegt toe dat de metalen in pannen meestal legeringen zijn, waar geen basismetalen meer van kunnen worden gemaakt. “Dat hoeft ook niet want rvs-smelters kopen verschillende soorten rvs in en kunnen verschillende soorten hergebruikte legeringen aanbieden.” Over de kunststof handgrepen is hij minder optimistisch. “Ze zijn misschien wel te hergebruiken maar dan moeten ze wel worden gescheiden van de pannen. Dat moet ook op een kosteneffectieve manier gebeuren, want de opbrengsten van gerecycled plastic zijn erg laag.”

Of de inzamelactie duurzaam is, vinden wetenschappers niet zonder meer te zeggen. “Als je pannen met het afval weggooit, komen ze in Nederland ook in een verbrandingsoven terecht”, zegt Tukker. “IJzer en aluminium worden hier vaak ook teruggewonnen. Als je met een gescheiden inzameling een hoger rendement haalt van teruggewonnen grondstoffen, heeft het zin. Indirect heeft de actie wel een bewustwordingseffect en dat is nooit weg.”

Henk Moll, emeritus hoogleraar Natuurlijke hulpbronnen aan de Rijksuniversiteit Groningen, benadrukt dat het gedrag van mensen doorslaggevend is voor het duurzaamheidgehalte van de actie. “Het grootste deel van de mensen die van deze actie gebruiktmaakt, wilde waarschijnlijk al een nieuwe pan kopen. Voor deze mensen is het milieueffect van de inruilactie positief. Een kleine groep mensen dankt nu een pan af die ze anders nog jaren zouden gebruiken. Voor deze groep is het milieueffect negatief. Het is efficiënter om een pan zo lang mogelijk te gebruiken dan een nieuwe pan te produceren uit hergebruikt materiaal.”

Bron: TROUW