Oorsprong en betekenis van Shiv tandav

Shiva neemt 2 toestanden aan, nl. – de samádhi staat (bovenbewustzijn) en de tándav of lasyá dans staat. De samádhi staat is Zijn nirgun (on-gematerialiseerd) en tándav of lasyá dans staat is Zijn ságun (gematerialiseerde) staat. Lichaamsbewegingen die uitgevoerd worden om een bepaalde gebeurtenis of kwestie weer te geven, staan bekend als nátan of natyá. Degene die deze nátan uitvoert is een nát (acteur). Traditioneel wordt aangenomen dat Nataráj de promotor is van de dans. Omdat Shiva de pionier is onder de acteurs, wordt de titel van Nataráj aan Hem toegekend. Het universum is Zijn dansschool. Net zoals Hij de danser is, is Hij ook haar waarnemer. Nataráj speelt de rol van het bewerkstelligen van activiteiten in het universum door aanvang van Zijn dans en het samenvoegen van de zichtbare en onzichtbare Creatie in Zichzelf wanneer Hij het stopt. Daarna blijft Hij alleen, verdiept in Ánand.

Kortom, Nataráj is de manifeste vorm van alle activiteiten van God. Nataráj’s dans wordt beschouwd als de vijf acties van God, namelijk Creatie, Levensonderhoud, Ontbinding, de bedekking van de Grote Illusie en Inwijding (Gods genade om bevrijd te worden van de Grote Illusie).

De Shiv tandav dans en zijn zeven types

De oorsprong van de tandav-dans wordt als volgt uitgelegd

         प्रयोगमुद्धतं स्मृत्वा स्वप्रयुक्तं ततो हरः.

         तण्डुना स्वगणाग्रण्या भरताय न्यदीदिशत् ..

         लास्यमस्याग्रतः प्रीत्या पार्वत्या समदीदिशत्.

         बुद्ध्वाथ ताण्डवं तण्डोः मत्र्येभ्यो मुनयोवदन् .. – Sangitratnakar, Adhyaya 5, Shloka 5, 6

Betekenis: Toen herinnerde Shiva zich en toonde de uddhat-dans (die Hij eerder had uitgevoerd) aan Sage Bharat door het hoofd van Zijn dienaren (bekend als Tandu). Hij liet ook Parváti de lasyá-dans met veel enthousiasme uitvoeren voor Sage Bharat. Lasyá is een dans uitgevoerd door vrouwen, waarbij de handen vrij blijven. Zich realiserend dat de door Tándu uitgevoerde dans tándav was, onderwezen Sage Bharat en anderen deze dansen later aan de mensen. De dansvorm waarin het geluid dat door elke cel in het lichaam wordt uitgezonden Shivatattva-overheersend is, staat bekend als de tándav-dans. Het is een dans die uitgevoerd wordt door mannen en bestaat uit mudras; de dnyanmudra wordt bijvoorbeeld uitgevoerd door de top van de duim aan te raken aan de wijsvinger. Als gevolg hiervan worden de heuvels van Jupiter en Venus samengevoegd, wat betekent dat het mannelijke en het vrouwelijke verenigen.

Deze dansvorm heeft zeven typen:

  1. Ánandtándav
  2. Sandhyatándav (Pradosha-dans)
  3. Kalikátándav
  4. Tripurátándav
  5. Gauritándav
  6. Sanhartándav
  7. Umátándav

Van deze zeven typen beschrijft de vers Shivapradosha (of pradosha) de Sandhyátándav als: Shiva biedt Gauri, de Schepper van de drie werelden, een troon bezaaid met edelstenen en voert deze dans in de avond uit. Wanneer Shiva danst, bespeelt Saraswatidevi de veená (een snaarinstrument), Indra bespeelt de fluit, Brahmá houdt het ritme, Lakshmidevi zingt, Vishnu bespeelt de mridanga (een soort trommel) en alle andere Godheden staan rond en kijken naar de dans. In deze dans heeft Shiva twee armen en is het toneel van een demon die verpletterd wordt onder Zijn voeten afwezig.

Van de zeven hierboven genoemde types zijn de Gauritándav en Umátándav angstaanjagend in de voorstelling. In deze dansen neemt Shiva de vorm aan van Bhairav of Veerabhadrá en wordt vergezeld door Gauri of Umá. Hij voert deze angstaanjagende dans uit met de geestbezorgers in een smashan waar de lijken verbranden.

Onder Nataráj’s sattvik-dansvormen (met de Sandhyatándav), is de nadanta-dans ook bekend. Het wereldberoemde Idool van Nataráj in Chidambaram bevindt zich in deze houding. Volgelingen van de Shaiva en de Shakta-secten beschouwen deze dansen als symbolen van specifieke principes. Naar hun mening vernietigt Shiva tijdens zo’n destructieve, angstaanjagende dans niet alleen de wereld, maar hij bevrijdt ook jivas (belichaamde zielen) van de gebondenheid. De smashan wordt geselecteerd voor de dans om weer te geven dat het ego van de jiva is gereduceerd tot as. Zowel godheden als demonen zijn enthousiast om Shiva te begeleiden tijdens de tándav-dans.

De tabel hieronder weergeeft hoe belangrijk de verschillende houdingen zijn die in een tandav-dans worden gebruikt.

Eigenschap Betekenis
1. Verschillende oorbellen in elk oor Ardhánarishwar
2. Damaru in de rechter achterhand Creatie van nada en shabda Brahmán
3. Vuur in de linker achterhand Zuivering van levende en levenloze schepping
4. Rechter voorhand Bescherming voor toegewijden
5. Linker voorhand wijst naar de voet geheven voor Bevrijding van jiva’s
6. Demonen Apasmar of Muyalak verpletterd onder de rechtervoet Vernietiging van avidyá (onwetendheid) of agyán (gebrek aan kennis)
7. Omringende cirkel Cyclus van Máyá
8. Hand en voet raken de chakra Zuiverende Máyá
9. Vijf stralende vuurballen die spontaan uit de vlammen van de chakra ontstaan De subtiele Pánchatattvas

 

Lasyá en Shiv Tandav-dans

  Lasyá-dans Tandav-dans
1. Danser Vrouw Man
2. Houding Gerelateerd aan stapbewegingen Een bepaalde houding is een must
3. Abhinaya* Ja Nee

 

*Abhinaya: Het woord is gevormd uit- abhi + naya. Abhi betekent goed georganiseerd, vast en naya betekent emotie. Abhinaya (Acteren) genereert energie. De wetenschap van het drama van Bharatmuni wordt de vijfde Veda genoemd. 

Bron: https://www.hindujagruti.org/