Sarnámi apan mátri bhásá
Vandaag wordt wereldwijd Moedertaaldag van de UNESCO (Verenigde Naties) herdacht.
Sarnámi is voor de (nazaten van de) Hindustáni immigranten de moedertaal die hier werd gevormd uit verschillende Indiase regionale talen zoals (noord westelijk) Bhojpuri, Maithili, (oostelijk) Awadhi, Urdu & Khari Boli, lokaal vermengd met Engelse, Nederlandse en Sranang Tongo leenwoorden.
Indien er echter niet wordt ingegrepen, dreigt de Sarnámi bhásá langzaam uit te sterven.
Dat minderheidstalen gemakkelijk kunnen uitsterven is een feit. Sommige immigranten kwamen na aankomst gelijk in een eigen taal onvriendelijke omgeving en moesten zich snel aanpassen aan de omgeving. Anderen zagen in het overschakelen naar andere talen, vergroting van hun overlevingskansen. Daarnaast waren er ook immigranten die al snel na hun verbeterde ontwikkeling de band met de eigen taal en etnische groep kwijtraakten. Sommigen bekeerden zich tot andere religies en sneden daarmee de band met hun eigen cultuur en taal door. Gelukkig bleven grote groepen wel doorwerken aan het ontwikkelen van hun eigen moedertaal en is nu 147 jaar na de immigratie in Suriname de eigen Sarnámi taal goed behouden.
Echter zijn er nog vele bedreigingen. Enkele negatieve invloeden op het behoud van Sarnámi zijn:
- Concurrentie van hoger gewaardeerde/dominante talen
- Veranderende “peer pressure”
- Politieke, wettelijke druk of etnische dominantie om de eigen taal en cultuur op te geven
- Noodzaak of druk tot integratie
Een taal handhaven in een vreemde omgeving met meerdere talen moet voldoen aan een aantal voorwaarden voor overleving. Helaas worden de voorwaarden voor het behoud van de Sarnámi en andere moedertalen steeds slechter.
Wat zijn onder andere die voorwaarden?
- (Eigen) waardering van de eigen taal en de daarmee verbonden cultuur
- Functionaliteit (economische, culturele & religieuze) en het functioneren van de taal
- Voldoende sprekers
- Onderwijs in de taal
- Positieve attitude naar de taal toe: trots, onderzoek & kwaliteitsbewaking
- Voldoende toepassingen: (interactieve) radio en televisie programma’s, publicaties, affiches, reclames, opschriften, naamborden, toneel, cabaret, kranten etc.
Er zijn in de loop der tijden veel initiatieven ontplooid om te komen tot een vastlegging van het gesproken Sarnámi (zie verschillende jaartallen van de publicaties). Men is behoorlijk opgeschoten om alvast de formele linguïstische kanten vast te leggen, zoals woordenlijsten, grammatica en leermethoden. Er zijn tal van gedichten en korte verhalen in het Sarnámi geschreven. Recentelijk is een nieuw boek “Sarnámi Yátrá” (2020) verschenen, geschreven door de heer Rabin Baldewsingh.
Wie de taal nu wilt leren of de kennis ervan wilt vergroten, heeft een bescheiden keus aan mogelijkheden, die in de toekomst slechts geactualiseerd en verder ontwikkeld dienen te worden.
Hieronder een opsomming (niet volledig) van beschikbare studie middelen:
Bronnen:
http://www.suriname-languages.sil.org/Sarnami/National/SarnNLDictIndex.html
https://www.suriname.nu/201cult/sarnami12.html
Hieronder een opsomming (niet volledig) van verhalen- en gedichtenbundels in het Sarnámi:
Een in 2018 gehouden Sarnámi opstelwedstrijd leverde landelijk 43 produkties op. Na bewerking volgt een publicatie van de 10 beste.
Deze opsomming van publicaties is niet uitputtend daar er heel veel Sarnámi werken zijn die in familie en vriendenkringen verspreid zijn en niet in een centrale bibliotheek verzameld zijn.
De organisatie van een complete Sarnámi bibliotheek of afdeling verdient dan ook de nodige aandacht. Te veel informatie ligt nu versnipperd in privé bibliotheken en dozen bij individuen.
Opmerkelijk is dat meer dan nog in het Sarnámi er in het Standaard Hindi gepubliceerd is geworden door Surinaamse schrijvers. Ook deze publicaties verdienen een opsomming en bestudering.
De integratie van Sarnámi en andere moedertalen in het curriculum van het Surinaams onderwijs als keuzevak verdient de nodig aandacht, daar enkele van de talen ernstig bedreigd worden in hun voortbestaan, met name de Inheemse talen.
Sarnámi heeft nog een levendig dagelijks gebruik bij grote groepen. Het uitsterven zal voorkomen worden bij een verdere actieve integratie en verdere ontwikkeling ervan in Suriname en Nederland.
OHM Suriname
Radjen Baldew
21 februari, 2020
