Stevent Venezuela af op een burgeroorlog? Aanval met gestolen helikopter lijkt laatste druppel

/in

Venezuela Foto op Twitter/NTN24 Venezuela

Een politieman die met een gestolen helikopter raketten afschiet op het hooggerechtshof in Venezuela: precies de aanslag die de verketterde president Maduro kan gebruiken als afleiding voor zijn politieke problemen. Het is de voorlopige climax van de hoog oplopende crisis in Venezuela. Bij demonstraties tegen het bewind van Maduro vielen al 75 doden. Maar hij peinst er niet over af te treden.

 

De dader van de aanslag is Oscar Peréz. Hij is voortvluchtig en publiceerde dinsdag vijf videoboodschappen op Instagram. Omringd door zwaarbewapende gemaskerde mannen verklaart hij deel uit te maken van ‘een coalitie van militairen, politieagenten en burgers’. Hij zegt niet tot een politieke partij te behoren. Peréz is al vijftien jaar werkzaam voor de technische recherche en tevens acteur. In 2015 speelde hij een heldhaftige rol in een speelfilm over het werk van de recherche.

‘Wij zijn tegen deze regering, tegen de tirannie, de dood van onschuldigen, de honger en het gebrek aan gezondheidszorg’, aldus Peréz in de videoboodschap. ‘Het gaat niet om wraak, het gaat om rechtvaardigheid.’ Perez zegt dat ze ‘strijders van God’ zijn en roept alle Venezolanen op zich aan te sluiten en ‘samen met de gewapende strijdkrachten ons geliefde Venezuela terug te pakken’.

Maduro

Maduro.

Maduro.

 De regering van president Nicolás Maduro sprak van een terroristische aanslag, gefinancierd door de oppositie met steun van de CIA. Maduro heeft de regeringsgebouwen in Caracas laten omsingelen door strijdkrachten, ‘om de rust te waarborgen’. Volgens de regering is Peréz de piloot van Miguel Rodríguez, oud minister van Binnenlandse Zaken en lid van een groeiende groep dissidenten binnen de socialistische partij. Rodríguez ontkent dat en zegt niets met de aanval van doen te hebben.

Eerder op de dag sloeg Maduro ook al oorlogstaal uit: ‘Als Venezuela in chaos en geweld wordt gestort, trekken we ten strijde. We zullen de Bolivariaanse Revolutie nooit opgeven en wat we niet met stemmen kunnen bereiken, zullen we met wapens doen.’

De voorgeschiedenis van Maduro

Protesten in Caracas.

Protesten in Caracas.


Dood Hugo Chávez
Op 5 maart 2013 overleed Hugo Chávez. Hij was sinds 1999 president van Venezuela en grondlegger van de Bolivariaanse Revolutie. Met zijn ‘socialisme van de 21e eeuw’ wist hij met succes armoede te bestrijden en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg te verbeteren. Het Chavismo, zoals zijn politieke stroming heet, had grote steun onder bevolking. Chávez en de zijnen wonnen vijftien jaar lang alle verkiezingen.

Gekelderde olieprijzen
Vlak na de dood van Chávez werd zijn partijgenoot en vertrouweling Nicolás Maduro met een nipte meerderheid tot president gekozen. Een jaar daarna begonnen de olieprijzen drastisch te dalen. Venezuela is voor zijn inkomsten vrijwel volledig afhankelijk van oliedollars, die afhankelijkheid is onder Chávez alleen maar groter geworden. De gedaalde prijzen, in combinatie met slecht economisch beleid heeft geleid tot grote schaarste, honger en armoede.

Verkiezingen 2015
In december 2015 won de oppositie een klinkende overwinning bij de parlementsverkiezingen. De twee derde meerderheid gaf hen de mogelijkheid vergaande hervormingen door te voeren. Maar ze kregen de kans niet. Maduro zette met steun van het hooggerechtshof het parlement buitenspel. Analisten wijzen begin 2016 dan ook aan als het einde van de democratie in Venezuela. Lokale verkiezingen die voor eind vorig jaar op de agenda stonden, hebben ook nog altijd niet plaats gevonden. 

Maduro kwam in maart 2013 aan de macht, vastbesloten de socialistische Bolivariaanse Revolutie van zijn overleden voorganger Hugo Chávez voort te zetten. Maduro heeft de democratie in het olierijke land sindsdien langzaam maar zeker de nek omgedraaid. Hij heeft de oppositie monddood gemaakt, de media nog verder aan banden gelegd en militairen grote politieke invloed gegeven. Er heerst bovendien een ernstige economische crisis met grote schaarste aan voedsel en medicijnen.

Tegenstanders van de socialistische regering gaan al drie maanden lang vrijwel dagelijks de straat op. De politie treedt hard op. Ook regeringsgezinde gewapende groepen hebben het gemunt op de demonstranten, die zelf ook regelmatig geweld gebruiken. Er vielen tot nog toe 75 doden. Maduro peinst er niet over af te treden. Integendeel, in mei kondigde hij een grondwetgevende vergadering aan om zichzelf nog steviger in het zadel te helpen. De leden van die vergadering worden op 30 juli gekozen.

De gebeurtenissen afgelopen dinsdag zijn op meerdere manieren te interpreteren. ‘Ik denk niet dat het gaat om een poging tot een staatsgreep’, zegt Geoff Ramsey, Venezuela expert bij onderzoeksinstituut Washington Office on Latin-America (WOLA). ‘Ik weet dat het wel broeit binnen de Venezolaanse strijdkrachten, maar als ze de macht hadden willen grijpen zouden ze het anders hebben aangepakt.’

Oppositie

Protesten van de oppositie.

Protesten van de oppositie.

 Binnen de Venezolaanse oppositie overheerst de theorie dat Maduro het voorval in scene heeft gezet. Op die manier zou de regering de oppositie verder willen demoniseren en geweld tegen politieke tegenstanders willen legitimeren. Nu Maduro zowel in binnen- als buitenland zijn grondwetgevende vergadering probeert te verkopen, kan hij een aantoonbaar gewelddadige vijand goed gebruiken. ‘Dit is het gewapende geweld waar ik al een hele tijd voor waarschuw’, zei Maduro dan ook in zijn eerste reactie.

Ramsey gelooft niet in die complottheorie. ‘Ik denk dat Peréz een eenzame wolf is, die dit zonder al te veel steun van anderen op touw heeft gezet’, aldus de analist. ‘Maar wie er ook achter zit, zowel de internationale gemeenschap als de oppositie zouden het geweld moeten veroordelen’, zegt hij. ‘En hoe dan ook komt de aanval voor Maduro als geroepen op een precair moment als dit.’

Het zijn moeilijke tijden voor Maduro. De bevolking is klaar met hem, internationale kritiek zwelt aan en ook in eigen kringen verliest hij terrein. Luisa Ortega, Openbaar Aanklager en Chavista van het eerste uur, is fel gekant tegen de plannen voor een nieuwe grondwet. Ortega, oud-minister Rodríguez en andere critici uit regeringshoek vinden dat Maduro de erfenis van hun geliefde Chávez te grabbel gooit.

Voor die opstelling moet Ortega komende woensdag voor het Hooggerechtshof verschijnen. Zij mag intussen het land niet meer uit en haar rekeningen worden bevroren.

Ramsey verwacht dat in de aanloop naar de grondwetgevende vergadering nog meer Chavistas zich tegen Maduro zullen keren. ‘De aanval van dinsdag is een wake-up call voor democratische personen binnen de regering’, zegt hij. ‘Het toont aan waar het heen kan gaan als ze Maduro zijn gang laten gaan. Dat het zomaar kan uitmonden in een burgeroorlog.’

Bron: de Volkskrant