Tevredenheid en verdraagzaamheid

Yoga heeft 8 takken (Ashtánga Yoga), namelijk yam (universele ethische discipline), niyam (zelfdiscipline), ásan (lichaamshoudingen), práṇáyám (beheersen van de ademhaling), pratyáhár (beheersing van de zintuigen), dhyán (meditatie), dháraṇá (concentratie) en samádhi (opgaan in wijsheid).

Een van de yama’s is tevredenheid (santosh).
Tevredenheid en verdraagzaamheid hebben veel met elkaar te maken. Tevredenheid is in beginsel tevredenheid met jezelf en met de wereld waarin je leeft, met je relatie, gezin, gemeenschap en cultuur. Indien we werkelijk tevreden zijn met onszelf, dan kunnen we ook de ander waarderen en respecteren zoals die is. De ander toelaten, verwelkomen, heeft dus alles te maken met hoe wij zelf ons leven ervaren. Jezelf kennen en daar tevreden mee zijn, ook al weten we dat we kunnen groeien en veranderen. Wat houdt tevredenheid dan in?

Hoe nauw de yama’s en de niyama’s met elkaar verbonden zijn, blijkt ook uit het feit dat tevredenheid een van de basisvoorwaarden is voor het streven naar hebzuchtloosheid. Ze appelleren beide aan je vermogen om te relativeren. Kun je tevreden zijn met wat je nu hebt of naar beste kunnen en inzet hebt bereikt? Put je daar voldoening uit? Of wil je steeds meer, is het zó net nog niet goed, spreekt iets nieuws je in eerste instantie veel meer aan, is het gras bij de buurman toch groener? Welke eisen stel je aan jezelf en anderen? Hoe hoog leg je de meetlat?

Tevredenheid hangt samen met het vinden van een goede balans. Zijn je uitgangspunten positief? Niet alles in het leven is koek en ei, maar waardoor laat je je leiden? Belicht je in eerste instantie altijd de positieve of de negatieve aspecten van iets? Met twee benen op de grond en in de realiteit staan betekent ook dat je het negatieve niet tracht te ontkennen of te bagatelliseren. Hoe ga je om met een negatieve instelling binnen onze maatschappij? Wat zie je en hoor je zodra je de tv aanzet of de krant openslaat? Geluk wordt vaak als een op zichzelf staand iets beschouwd, terwijl het feitelijk voortvloeit uit tevredenheid en het genieten van wat er nu op dit moment gewoon al ís.

Fysieke tevredenheid
Fysieke tevredenheid houdt in dat je goed bent zoals je bent. Je verzorgt je lichaam, geeft het de aandacht die het nodig heeft en je neemt je lijf zoals het is. Dit is niet hetzelfde als je bij je lichaam neerleggen of je lijf accepteren in de passieve zin van het woord. Het is een actief aanvaarden van, je blokkeert jezelf niet door complexen of door te hangen aan de uiterlijke vorm. Tracht het relatieve van het lichaam in te zien, uiteindelijk is je lichaam grofstoffelijk en vergankelijk. Je waarde als mens hangt niet af van het fysieke, hoewel je ook in dit opzicht veel beelden krijgt opgedrongen en geneigd kunt zijn aan die verwachtingen te willen beantwoorden. Contact is bepalend voor je relaties, het lichamelijke vormt daar een onderdeel van. Uiteindelijk bepaalt je houding ook die fysieke aspecten. Hoe “ben” je in en met je lichaam? Houd je op een goede manier van je lijf of zie je je lichaam meer als een noodzakelijk kwaad?

Werk aan een positieve houding tegenover je lichaam en handel vanuit positieve inzichten. Fysieke tevredenheid betekent dat je niet nodeloos gewelddadig bent. Op een diepere laag betekent fysieke tevredenheid dat je verwondingen en beledigingen uit het verleden verwerkt en vergeeft. Je streeft ernaar je lichaam ook in dit opzicht niet langer te kwetsen.

Verbale tevredenheid
Bittere woorden, schreeuwen en beledigingen zijn uitingen van verbale ontevredenheid. Verbale tevredenheid gaat samen met verbale zuiverheid. Je houdt je bij de kern – ook je vragen zijn daarop gebaseerd – en komt in gesprekken to the point, je laat je niet meer in met oppervlakkige praatjes en geroddel. Je weet wat je zegt en je hoeft niet alles te zeggen wat je weet. Iemand die streeft naar verbale tevredenheid, praat als het nodig is om te spreken, vermijdt twist om woorden en houdt perioden van spirituele stilte (maun) in acht.

Verbale tevredenheid is vereist om intellectuele tevredenheid te verwerven. Je hoeft niet zo nodig op te vallen, je hebt inzicht in je handelen en je levert een bijdrage, waar het nodig is en gevraagd wordt.

Intellectuele tevredenheid
Bij intellectuele tevredenheid zie je de relatieve – vergankelijke – waarde in van de materiële en emotionele wereld waarin je leeft. Je handelt op basis van het inzicht en de kennis dat wat je vanuit jezelf al hebt, goed genoeg is om te kunnen functioneren; psychologisch ben je bereid afstand te doen van alles wat je niet nodig hebt. Je kunt op een goede manier relativeren en raakt niet meer van streek of de weg kwijt als er iets uit je leven verdwijnt. Je bekijkt zaken nuchter en ziet ze in het juiste perspectief, je blaast denkbeelden en emoties niet op. Relativerend vermogen wil niet zeggen dat je alle gevoelens en gedachten “dood” maakt en een nihilist wordt. Natuurlijk moeten mensen en dingen je blijven raken, maar jij bepaalt de mate waarin en de manier waarop je je láát raken. Je beseft dat tevredenheid een deugd is.

Alleen als je tevreden bent, kun je vredig zíjn en alleen als je vredig bent, kun je de schoonheid en de zin van het leven begrijpen. Iemand die niet streeft naar tevredenheid, zal energie verspillen aan pogingen om objecten ter vermaak te verkrijgen en zal gebonden zijn aan de ketenen van verwachting. Dit alles leidt tot een verontruste geest.

Meditatie is een hulpmiddel bij het verwerven van inzicht in de wetten van overdaad en de wetten van karma.

Meditatie helpt ons om ons bewust te blijven van wat we hebben en zijn, meditatie helpt ons de ander te zien zoals die is, zonder projecties van onuitgesproken verlangens vanuit onze kant.

Verdraagzaamheid betekent ook dat je iemand toelaat. Iemand toelaten in je leven, in je land, in je vriendenkring, in je relatie. Op alle lagen van het leven heeft verdraagzaamheid te maken met de ander in ons leven. En het heeft alles te maken met ons veilig voelen en met tevredenheid in en om ons heen.

Bron: artikel Ron van der Post, yogaleraar