Werksters in verzet: dat is nieuw in India
Een conflict tussen een werkster en haar bazin leidde aan de rand van New Delhi tot een gewelddadig protest. “We worden behandeld als honden.”
“We zijn geen gewelddadige mensen”, zegt Zohra Bibi, een 27-jarige werkster in Noida, een voorstad van India’s hoofdstad New Delhi. “Maar anders zou waarschijnlijk niemand ons gehoord hebben.”
Bibi heeft gelijk. Een confrontatie tussen haar en een van haar werkgevers liep onlangs behoorlijk uit de hand, maar hierdoor heeft zij vanuit haar uit metalen platen opgebouwde sloppenwijk wel haar verhaal aan talloze journalisten kunnen doen. “We worden behandeld als honden. Er zijn goede werkgevers, maar veel mensen bij wie we werken denken dat wij niets anders te doen hebben, of nooit hoeven te eten.”
Klassenverschillen
Het begon allemaal met de verdwijning van Bibi. Op 11 juli kwam ze ’s avonds niet thuis na haar werk in Mahagun Moderne, een ommuurde groep van elf woontorens rond een zwembad, sportvelden en speeltuinen. Haar man besloot om samen met een agent aan te kloppen bij Harshu Sethi, één van Bibi’s zes werkgevers binnen Mahagun Moderne waar ze die dinsdag als laatste gewerkt had. De zoektocht had geen resultaat en ten einde raad trok Bibi’s man de volgende ochtend opnieuw naar het appartementencomplex.
Dit keer werd hij vergezeld door zo’n 150 boze buren. Gewapend met stenen en stokken duwden de werksters, chauffeurs en bouwvakkers de hulpeloze bewakers aan de kant en sloegen ze de ramen in bij Sethi, die op de begane grond woont. Terwijl de doodsbange 34-jarige lerares zich met haar zoontje van acht in de badkamer opsloot, vernielden ze haar woonkamer.
Bibi werd verzwakt en overgevend gevonden in het huis van één van haar andere werkgevers. Ze zegt dat Sethi haar salaris voor twee maanden schuldig was, maar haar sloeg en opsloot toen ze hier om vroeg. “Wat er daarna gebeurde weet ik niet meer.”
Het incident heeft de klassenverschillen in India pijnlijk blootgelegd. “Nu de middenklasse rijker wordt, groeit het aantal huishoudelijke werkers”, zegt Neetha Pillai, hoogleraar economie aan het Centrum voor Vrouwenstudies in New Delhi. “Tegelijkertijd groeit de gemeenschapszin en het bewustzijn onder de werkers. Ze weten dat ze door de middenklasse worden uitgebuit.”
Medewerkers met rechten
Het komt steeds vaker voor dat groepen werksters aan de poorten van ommuurde wooncomplexen demonstreren, zegt Pillai – hoewel dit tot nu toe vreedzaam gebeurde. Meestal gaat het om niet betaalde salarissen. Volgens haar is de mentaliteit van de middenklasse problematisch. “Ze zien schoonmaaksters, koks en nanny’s als dienaren en verwachten dat ze gratis overwerken, extra taken uitvoeren en nooit vrij nemen. Het wordt tijd dat ze hen zien als medewerkers met rechten.”
In Noida werden de werksters hard aangepakt na het protest. Een groot deel van de mannen uit de sloppenwijk werd opgepakt. Dertien van hen worden nog steeds vastgehouden voor poging tot moord, een zware aanklacht waardoor ze hun proces in de cel moeten afwachten.
Bibi’s man houdt zich schuil, terwijl de overige sloppenwijkbewoners vrezen voor hun huis. Informele winkelstalletjes in het verlengde van een andere sloppenwijk, recht tegenover Mahagun Moderne, werden deze week na klachten over veiligheid al gesloopt door de lokale autoriteiten.
Mahagun Moderne, een complex van ruim 2000 appartementen, die dagelijks door zo’n 600 werksters worden schoongemaakt, is ondertussen veranderd in een fort. De bewakers die gewoonlijk bij de ingang alle bezoekers registreren, worden vergezeld door politieagenten, een stuk of vijf bij elk hek. Zonder vooraf aangekondigde uitnodiging van een bewoner komen vreemden er niet in.
“Veel mensen zijn bang”, zegt bewoonster Nilanjana Bhowmick van een nabijgelegen complex. Ze is de enige die met haar naam in de krant wil. “Er circuleert een zwarte lijst van werksters die deelnamen aan het protest. En er wordt zelfs gedreigd om deze lijst door heel Noida te verspreiden zodat ze nergens meer aan de bak komen.”
Tegelijkertijd is een kleine groep bewoners volgens Bhowmick juist wakker geschud. Bij een buurtvergadering werd ervoor gepleit de werksters aan bankrekeningen te helpen, om een eerlijk betalingssysteem te creëren. “Niet iedereen in India of zelfs in Mahagun Moderne behandelt werksters slecht.”
Karige lonen, weinig rechten
Vakbonden schatten het aantal huishoudelijke werkers in India op zo’n 10 miljoen, van wie zeker 80 procent vrouw is. Er is geen wet die hun rechten vastlegt. De zogeheten Conventie 189 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), voor de bescherming van huishoudelijke medewerkers, is nog niet geratificeerd door India.
Een handjevol Indiase deelstaten heeft wel een minimumloon voor werksters, maar dat is nog geen honderd euro per maand, te weinig om in een grote Indiase stad van rond te komen. In 2016 introduceerde het parlementslid Shashi Tharoor een wetsvoorstel dat werksters het recht geeft op sociale voorzieningen en een arbeidscontract. Maar nu, bijna een jaar later, is dat voorstel nog niet eens besproken in het parlement.
Bron: TROUW