Zandwinning brengt ernstige schade toe aan milieu, waarschuwen wetenschappers

/in

‘Zandoorlogen’ en ‘zandmaffia’s’ hebben al honderden levens geëist

ARTIKEL
Wetenschappers slaan alarm over zandwinning. Die leidt volgens hen niet alleen tot schade aan de leefomgeving van mens en dier, maar kan ook sociale conflicten tot gevolg hebben. De eerste ‘zandoorlogen’ zijn al gesignaleerd.

In het tijdschrift Science vraagt een internationaal team van onderzoekers aandacht voor de nadelige gevolgen van de ongebreidelde behoefte van de mens aan zand. Als belangrijk ingrediënt van beton, asfalt, glas en elektronische producten is zand onmisbaar in tal van sectoren. Door de sterke groei van steden in de hele wereld en de aanleg van nieuwe woon- en industriegebieden neemt de vraag naar zand alleen maar toe. Ook voor fracking (het onder grote druk winnen van olie en gas uit steenlagen) is veel zand nodig.

Het winnen van zand in rivieren, op stranden en van zeebodems brengt ernstige schade toe aan het milieu, waarschuwen de geleerden. Het leefgebied van planten en dieren wordt verstoord, biodiversiteit neemt af. Bedreigde diersoorten, zoals de gangesdolfijn in India, worden door zandwinning extra belast. Koralen, zeewieren en zeegras hebben te lijden van het opzuigen van zand van de zeebodem.

In India wordt de ‘zandmaffia’ gerekend tot de machtige criminele organisaties

Kusten en rivieroevers verzakken door erosie. Het verdwijnen van natuurlijke bescherming tegen het water maakt de mens kwetsbaar voor vloedgolven en stijging van de zeespiegel. Volgens de auteurs van het Science-artikel heeft zandwinning de effecten van de tsunami in Sri Lanka in 2004 versterkt. Negatieve gevolgen zijn er ook voor de voedselvoorziening. De visserij lijdt onder de winning van zand. Landbouwgebieden in rivierdelta’s krijgen te maken met binnendringend zeewater en verzilting van de bodem.

Zandwinning kan bijdragen aan het verspreiden van ziekten. In winningsgebieden ontstaan poelen met stilstaand water, waarin malariamuggen zich thuis voelen. Met de winning van en de handel in zand – al of niet legaal – kan goed worden verdiend. Dat kan spanningen teweegbrengen. In India wordt de ‘zandmaffia’ gerekend tot de machtige criminele organisaties. ‘Zandoorlogen’ hebben er honderden levens geëist, aldus de auteurs.

Milieu-econoom Martijn van der Heide, onderzoeker bij Wageningen Economic Research, vindt dat de auteurs van het stuk in Science een onvolledig beeld van de werkelijkheid geven. Volgens hem kan zand ook worden gewonnen zonder of met beperkte schade aan de natuur. ‘Daarmee is in Nederland al de nodige ervaring.’

Van der Heide: ‘In Nederland wordt zand vaak gewonnen in samenspraak met ecologen. Bovendien zijn er in Nederland strikte regels en vergunningen voor winning van zand en grind. De zand- en grindsector stond vroeger soms in een slecht daglicht en heeft daarom inmiddels geïnvesteerd in duurzaamheid. Ook internationaal ontstaat het inzicht dat de zand- en grindsector een belangrijke rol kan spelen bij het oplossen van het soort tragedies dat de auteurs beschrijven.’

Bron: de Volkskrant